نویسندگان:

چکیده فارسی: واگرایی فرهنگی، نوعی ناهمسویی و ناهمنوایی در ارزشها، نگرشها و رفتارها میان نسلهای مختلف یک جامعه است. شناخت عوامل مؤثر بر واگرایی فرهنگی در ارزشهای اجتماعی والدین و فرزندان از موضوعات مهم جامعه ایران است که در پژوهش حاضر با رویکرد کمّی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعۀ آماری این پژوهش، همۀ خانواده­‌های شهر تهران در ردۀ سنی 15 تا 60 سال بودند که با روش نمونه­‌گیری خوشه­‌ای چندمرحله‌­ای 384 نفر (202 والد و 182 فرزند) به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌­ها، پرسشنامه واگرایی ارزشهای اجتماعی، میزان استفاده از رسانه­‌های جمعی، دینداری، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و سبک تربیتی والدین بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌­ها از نرم­افزار SPSS و نرم افزار AMOS استفاده شده است. یافته‌های پژوهش   نشان داد که میزان استفاده از رسانه­‌های ارتباطی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و سبک تربیتی سخت­‌گیرانه و آزادمنشانۀ والدین به طور مثبت و دینداری و سبک تربیتی مقتدرانه­ به طور منفی با واگرایی فرهنگی در ارزشهای اجتماعی والدین و فرزندان مرتبط اند. یافته­‌های حاصل از تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که در حدود 44/5 درصد از تغییرات میزان واگرایی ارزشهای اجتماعی والدین و فرزندان با متغیرهای پیش‌­بین قابل تبیین هستند. همچنین پارامترهای مدل تحلیل عاملی واگرایی ارزشهای اجتماعی در سطح اطمینان 95 درصد معنادارند. از این رو، می­‌توان نتیجه گرفت که گسترش روزافزون رسانه­‌های جمعی، افزایش سطح اقتصادی- اجتماعی والدین و سبکهای تربیتی سخت­گیرانه و سهل گیرانه منجر به واگرایی فرهنگی بیشتر در نسلهای مختلف جامعه  می­‌شوند و به عکس، تقویت دینداری و سبک تربیتی مقتدرانه و معتدل والدین می­‌تواند با احتمال کاهش واگرایی فرهنگی همراه باشد.

Factors Related to Cultural Divergence in the Social Values among Two Generations of Families in Tehran

English Abstract: Cultural divergence is incongruity in the values, attitudes and behaviors among different generations of a society. Identifying factors related to cultural divergence in the social values ​​of parents and children is one of the most important issues in Iranian society, which has been investigated in the present research through a quantitative approach. The statistical population of the study comprised all families in Tehran whose members aged 15 to 60 years old. For the purpose of sampling, multistage cluster sampling method was used and 384 individuals (202 parents and 182 children) were selected. The instruments consisted of Social Values ​​Divergence Questionnaire (Schwartz, 2006), Mass Media Use Scale, Religiosity Questionnaire, Socioeconomic Status Questionnaire, and Parenting Styles Questionnaire. The obtained data were analyzed using Pearson correlation coefficient and multivariate regression analysis. The results showed that mass media use, the improved socioeconomic status, and permissive and authoritarian parenting styles were positively associated with cultural divergence among parents and children, while religiosity and authoritative parenting style were negatively correlated with cultural divergence among parents and children. In addition, the results of multivariate regression analysis showed that about 44.5% of the variance in cultural divergence among parents and children could be explained by the predictor variables. Thus, it can be concluded that the ongoing expansion of the mass media, the improved parental socioeconomic status, and permissive and authoritarian parenting styles lead to profound cultural divergence across generations and, conversely, enhanced religiosity and authoritative parenting style can be associated with the possibility of diminishing cultural divergence.

Keywords: communication media , cultural divergence , religiosity , socioeconomic status , parenting styles .