چکیده فارسی: این مطالعه با هدف بررسی کارکرد و نقش خانواده در شکلگیری و تداوم اعتیاد نوجوانان به شبکههای اجتماعی، با بهرهگیری از روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شده است. در این پژوهش ۳۹ دانش‌آموز (25 دختر و 14 پسر)، ۱۲ والد و 11 روانشناس، با استفاده از پرسشنامه نیمه‌ساختار‌یافته مورد مصاحبه قرار گرفتند و داده‌ها با روش اشتراس و کوربین تحلیل شدند. بر اساس یافته‌های پژوهش، دانش‌آموزان به ۱۶ مفهوم اولیه اشاره کردند. مفاهیم مطرح شده از سوی دانش‌آموزان در ۴ مقوله فرعی (سبک فرزندپروری مستبدانه، غفلت و بیتوجهی، ویژگیهای شخصیت و اختلالات روانشناختی والدین، و عوامل جمعیت‌شناختی) طبقه‌بندی شدند. والدین به ۲۰ مفهوم اولیه اشاره کردند. مفاهیم مطرح شده از سوی والدین به 6 مقوله فرعی (۴ مقوله مشابه با دانش‌آموزان و دو مقولۀ دیگر با عنوان مرزها و نقشهای مبهم و مشکلات زناشویی) و یک مقولۀ محوری با عنوان عوامل خانوادگی تخصیص یافتند. روانشناسان به 12 مفهوم اولیه اشاره کردند که به 5 مقوله همسان با والدین و دانش‌آموزان طبقه‌بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که سبک فرزندپروری والدین، ساختار و کارکرد خانواده (شامل هرج‌و‌مرج، کاهش اقتدار والدین، ناهماهنگی و اختلاف‌نظر والدین، متهمسازی یکدیگر، ناهماهنگی والدین در زمینۀ تربیت فرزندان، پنهانسازی، حضور کمرنگ پدر در خانواده، تکفرزندی، و امکانات‌رفاهی) و ویژگیهای شخصیت و اختلالات روانشناختی والدین (مانند درون‌گرایی، پرخاشگری، کمال‌گرایی، افسردگی و اضطراب) در اعتیاد نوجوانان به شبکههای اجتماعی نقش دارند، بنابراین سبک فرزندپروری، روابط اعضای خانواده با یکدیگر و نقشها و مرزها در این خانواده‌ها نیازمند اصلاحات اساسی است.
An Investigation of the Role and Function of the Family in Adolescents' Addiction to Social Networks: A Qualitative Study
English Abstract: The purpose of the present study, which is based on grounded theory, was to investigate the role and function of the family in the formation and continuation of adolescents’ addiction to social networks. A total number of 39 students (25 girls and 14 boys), 12 parents, and 11 psychologists were interviewed using a semi-structured questionnaire and the data were analyzed via Strauss and Corbin method. Results demonstrated that students referred to 16 primary concepts. The concepts raised by students were classified into 4 sub-categories (authoritarian parenting style, negligence and neglect, parents’ characteristics and psychological disorders, and demographic factors). Parents referred to 20 primary concepts. Concepts raised by parents were classified into 6 sub-categories (4 categories similar to those of students and two other categories called ambiguous boundaries and roles, and marital problems) and the axial category called family factors. Psychologists referred to 12 primary concepts which were classified into 5 categories similar to those of parents and students. The results showed that the parenting style, function and structure of family (including chaos, decline of parental authority, parents’ conflicts and disagreements, parents accusing each other, parents’ inconsistency in rearing children, concealment, low quality of father’ s presence in the home, the only child, and resources), and parents’ personality traits and psychological disorders (introversion, aggression, perfectionism, depression, and anxiety) play a role in adolescents’ addiction to social networks. Therefore, the parenting style, the relationships of family members with each other, and the roles and boundaries in these families require fundamental transformation.
Keywords: family , adolescents’ addiction , social networks .