نویسندگان:
مریم پورجمشیدی1 ، علی اکبر جهانی2 ، احمد شاه شکیب3 .1Faculty of Humanities, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran.
2استاد یار، عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، مدیر گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی
3دانشجوی دکتری، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران
چکیده فارسی: این تحقیق از موضوعی بنام قصد و رضا در معاملات در حقوق ایران و افغانستان بحث میکند قصد انشاء دربین شرایط اساسی صحت، معامله عنصر ایجاد کننده ماهیت حقوقی بوده و سایر عناصر تکمیل کننده آن می باشند، بدین جهت برخی قصد را عنصر مستقل از رضا ندانسته و قایل به وحدت قصد و رضا میباشند برعکس برخی قایل به دو گانکی قصد و رضا بوده و قصد را مستقل از رضا دانسته اند در صورتی که طرفین عقد فاقد قصد انشاء معامله باشند معامله اصلا در عالم اعتبار تشکیل نمی شود اما در صورت فقدان رضای معتبر برای معامله، معامله مذکور بصورت ناقص در عالم اعتبار تشکیل میشود و این نتیجه اعتقاد به دوگانگی قصد و رضا می باشد ماده ۱۹۰ قانون مدنی ایران بند اول، قصد طرفین و رضای آنها را از شرایط اساسی درستی معامله شمرده است در ماده ۱۰۷۰ نیز مقرر کرده است رضایت زوجین شرط نفوذ عقد است و هرگاه مکره بعد از زوال اکراه عقد را اجازه کند نافذ است مگر این که اکراه به درجه ای بوده که عاقد فاقد قصد باشد همچنین در قانون مدنی ایران آثار متفاوتی برای فقدان قصد و فقدان رضا مقرر شده است مثلا در ماده ، ۱۹۱اثر خلاقیت و سازندگی را برای قصد انشاء شناخته است در حالی که این اثر را برای رضای طرفین قرار نداده است در ماده ۱۹۴ عقد فاقد قصد را باطل اعلام کرده است، اما در مورد رضا و شرطیت آن آثار متفاوتی شناخته است، به عنوان مثال در ماده ۱۹۹، ۲۰۳، ۲۰۹ اثر فقدان رضا را نافذ نبودن عقد دانسته است به نظر می آید که قانون مدنی افغانستان چون مبتنی بر فقه امام ابو حنیفه میباشد بین قصد و رضا به نحوی اگر به شکل صریح نه اما به شکل ضمنی تفکیک قایل شده همان گونه که در ماده ای ۵۵۴ قانون مدنی بیان شده است اکراه تام رضا را از بین برده اختیار را فاسد میگرداند اکراه ناقص رضا را از بین برده اختیار را فاسد نمی گرداند در این ماده به عوض واژه ای قصد از کلمه ای اختیار که فقهای حنفی چنین میگویند ، نام برده شده است این حکم دلیل مشخصی بر تفکیک این دو اصطلاح در قانون مدنی افغانستان می باشد