نویسندگان:

فائزه اعتمادی¹ ، محمد رحیمی² .

¹University of Qom

²کارآموز وکالت دادگستری ورودی ۱۴۰۰مرکز وکلاء ، کارشناسان رسمی و مشاوران حقوقی قوه قضائیه استان آذربایجان شرقی حوزه قضایی شهرستان کلیبر و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده فارسی: دفاع در برابر سند ابرازی طرف دعوا به دو روش صورت می گیرد: « شکلی و ماهوی» طرف دعوا در برابر سند ابرازی نخست باید «شکل و اصالت» آن را مورد ارزیابی قرارداده و در صورتی که با یکی از روش های مندرج در قانون شکل سند مخدوش باشد ، آن را مورد ایراد قرار داده و با تاسی به ادله موجود در وارد ساختن اشکال به شکل سند آن را بی اثر سازد تا کار به مراحل ماهوی دفاع که اثبات آنها به مراتب سخت تر و پیچیده تر می باشد ، نکشد منظور از دفاع شکلی در برابر اسناد ، تعرض به اصالت سند است ؛ بدین معنا که به طور کلی طرفی که سند علیه او مورد استناد قرار گرفته است ، صدور سند از سوی خود یا اگر سند منتسب به دیگری است برای نمونه مورث او ، صدور سند از سوی منتسب الیه را نمی پذیرد و یا آن را نا همسان و متفاوت با چهره و وصف اصلی اعلام می نماید دفاع شکلی یا تعرض به اصالت سند ، تنها تحت سه عنوان انکار ، تردید و ادعای جعل امکان پذیر است دومین شیوه دفاع در برابر سند ، «دفاع ماهوی»است شیوه های دفاع ماهوی در برابر اسناد به شمارش در نمی آیند اما می توان آنها را دسته بندی نمود و مهم ترین آنها ادعای بطلان معامله موضوع سند، ادعای فسخ معامله موضوع سند ، ادعای سقوط تعهد موضوع سند به یکی از اسباب سقوط تعهدات وفای به عهد ، اقاله ، ابراء ، تبدیل تعهد ، تهاتر ، مالکیت ما فی الذمه لازم الوفا نبودن مفاد سند و می باشد ؛ دفاعی که جای گفتگو درباره آن در حقوق مدنی ، حقوق تجارت و سایر شاخه های «حقوق ماهوی» است ؛ نه «حقوق شکلی» یعنی آیین دادرسی مدنی یا آیین دادرسی کیفری البته در این خصوص لازم به ذکر است که شخصی که در برابر سند ، «دفاع ماهوی»را بر می گزیند ، به نوعی«اصالت سند»را پذیرفته است ؛ بنابراین ، نمی تواند هم زمان با دفاع ماهوی در برابر سند ، ایرادات شکلی را نیز به سند وارد نماید

کلمات کلیدی: جعل ، ایراد شکلی ، ایراد ماهوی ، انکار ، تردید .