نویسندگان:

علیرضا حقگویان¹ ، محمدمهدی کریمی نیا² ، مجتبی انصاری مقدم³ ، سعید حبوباتی⁴ .

¹دانش آموخته سطح سوم حوزه علمیه قم، محقق و پژوهشگر

²استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

³دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، پژوهشگر و مدرس دانشگاه

⁴کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده فارسی: قاعده نفی عسر و حرج یکی از قواعد عامی است که در فقه تشیع به عنوان مبنا قرار داده شده است و به عنوان یکی از احکامثانویه در ابواب مختلفی جاری و ساری است جریان این حکم مانع اجرای بسیاری از احکام شده و موضوعا آنها را منتفی میکند و کابردهای بسیاری در مصادیق مختلفی می توان برای این قاعده تصور کرد یکی از مصادیق کاربری که برای این قاعدهکلیه در قانون مجازات اسلامی وارد شده است، موضوع دفاع مشروع است که قانون گدار در ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامیمصوب ۱۳۹۲ به بیان آن پرداخته است بر اساس این قاعده حرمت جان و مال مسلمان که به عنوان یکی از مهم ترین قواعددر اندیشه اسلام و تشیع وارد شده است، در صورتی که فرد به عنوان مهاجم و دیگری تحت عنوان مدافع قرار گیرد، تخصیصخورده و بر اساس مستنداتی که در این زمینه وارد شده است، مدافع می تواند در مقام دفاع، نسبت به جان و مال مهاجمتعرض کرده و از عواقب آن مصون بماند این امر ناشی از قواعد عامی است که در باب نفی عسر و حرج وارد شده است

کلمات کلیدی: عسر و حرج ، دفاع مشروع ، مدافع ، مهاجم ، مراتب دفاع .