نویسندگان:

هیمن نادرزاده¹ .

چکیده فارسی: ‌هدف پژوهش حاضر بررسی معناسازی ضمنی گفتمان خود و دیگری در کتابهای دوره متوسطه دوم ازطریق تحلیل گفتمان ون­‌دایک است.  پژوهش حاضر از نظر ماهیت از نوع تحقیقات کیفی مبتنی بر تحلیل گفتمان و جامعه پژوهش شامل همۀ کتابهای دوره متوسطه دوم (شاخه علوم انسانی) و شیوه نمونه‌­گیری هدفمند بود. روش گردآوری داده‌­‌ها­، اسنادی ازطریق بررسی منابع اولیه (7 کتاب درسی) و منابع ثانویه و واحد تجزیه و تحلیل داده‌­ها، بررسی واژگان، متن و پاراگرافها بود. یافته­‌های پژوهش مبین آن است که مؤلفان کتابهای درسی منتخب با آگاهی از شیوه‌­های بازتولید قدرت در گفتمان، به برجسته­‌سازی هویت مثبت خود و وجوه منفی دیگری از طریق کاربست راهبرد معناسازی ضمنی پرداخته‌­اند. باتوجه به یافته‌­های پژوهش به برنامه­‌ریزان درسی و مؤلفان تغییر اساسی در محتوای کتابهای درسی از طریق معرفی بهتر، بیشتر و مدرن‌­تر مفاهیم مرتبط با فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (­مثبت‌­انگاری خود­) به جای تأکید افراطی بر جنبه­‌های منفی فرهنگهای دیگر پیشنهاد می‌­شود. 

کلمات کلیدی: گفتمان ، معناسازی ضمنی ، نظریه ون دایک ، کتابهای درسی ، خود ، دیگری .

Implicit Meaning Making of the "Self" and "Other" in the Upper Secondary Textbooks through Van Dijk Discourse Analysis

English Abstract: The purpose of this research was to investigate the implicit meaning making of the “self” and “other” in the upper secondary textbooks through Van Dijk discourse analysis. This study was a qualitative research based on discourse analysis with research population of all upper secondary textbooks (Humanities Branch). In this study purposeful sampling method was used. The method of data collection and analysis were documentary through the review of primary (seven textbooks) and secondary sources as well as review of words, text, and paragraphs, respectively. The findings reveal that the authors of selected textbooks, being aware of the ways of reproducing power in discourse, have highlighted self-positive identity and other negative aspects through the use of implicit meaning making strategy. According to the findings, it is suggested that curriculum planners and authors make a fundamental change in the content of textbooks through a better and deeper introduction of modern concepts related to the culture and civilization of Islam and Iran (self-positivity) instead of extreme emphasis on negative aspects of other cultures.

Keywords: discourse , implicit meaning making , Van Dijk theory , textbooks , self , other .