نویسندگان:

مسعود دهقان¹ ، بهناز وهابیان² .

¹استادیار زبانشناسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

²دانشجوی دکتری زبانشناسی و مدرس دانشگاه گنجنامه، همدان، ایران

چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی معنایی واژگان در قرآن کریم از دیدگاه معناشناسی شناختی قصد دارد تا با استفاده از مقوله همنامی معانی اضداد واژگان را واکاوی کرده و دیدگاه مفسران را نیز در مورد این معانی نامربوط مورد تردید قرار دهد نگارندگان قصد دارند تا به معرفی و توضیح واژگان اضداد پرداخته و نظرات مختلفی را که درباره معنای این کلمات توسط مفسران و لغت شناسان بیان شده است، جمع آوری نمایند و واژگان اضداد را در تفسیر مجمع البیان و روض الجنان بنا به جایگاه ویژه مباحث لغوی در این دو تفسیر، مورد بررسی و کنکاش قرار میدهیم اکثر مفسران و لغت شناسان موافق وجود کلمات اضداد در قرآن هستند و تعداد اندکی هم وجود این نوع کلمات را انکار میکنند؛ زیرا آن را نقصی برای قرآن به عنوان یک معجزه جاودان تلقی میکنند ماهیت روش این پژوهش کیفی توصیفی تحلیلی بوده و داده ها با استفاده از رویکرد معناشناسی شناختی مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته اند شایان ذکر است که به دلیل محدودیت در حجم مقاله، نگارندگان تعداد 16 مورد از واژگان اضداد بکار رفته در آیات قرآن را گزینش و آنها را بر اساس رویکرد شناختی مورد واکاوی قرار دادند این نوشتار در پی آن است که واژگان از نظر دلالت بر معانی به چند دسته تقسیم میشوند و این که واژگان اضداد را چگونه میتوان در یکی از این دسته ها جای داد شایان ذکر است که در پژوهش حاضر سعی شده است با ذکر دلایل و شواهد مختلف معنایی زبانی، معانی به مراتب بهتری برای واژگان اضداد بدست داده شود و سپس رویکرد مفسران در مواجه با این لغات آشکار گردد همچنین نتایج نشان داد که رویکرد هیچیک از مفسران در مقابل واژگان اضداد به طور کامل روشمند نبوده و میتوان آن را یکی از نقاط ضعف تفاسیر به حساب آورد

کلمات کلیدی: تفسیر قرآن ، واژگان اضداد ، زبانشناسی قرآنی ، مقوله همنامی ، معناشناسی شناختی .