چکیده فارسی: آثار باستانی ایران بهترین شاهد وگواه گذشته پر افتخار وعظمت این مرزوبوم است زنان در تاریخ سیاسی ایران اغلب دارای جایگاه درخوری نبوده و نتوانستند نقش موثری نیز داشته باشند اما در جوامع قبیله ای زنان به لحاظ مشارکت در امور زندگی، سیاسی و دارای موقعیت مناسبی هستند در عصر ایلخانیان و تیموریان قرن 7 تا 9 ه ق به علت داشتن خصلت قبیلهای؛ زنان از حقوق و امتیازات بیشتری نسبت به دیگر همتایان خود بر خور دار بوده اند در این دوران زنان در اداره امور خانواده، مشارکت در جنگ، واداری به صلح سیاست و نظامی گری ، واسطه گری برای بخشش خطای دیگران، خیر خواهی و آبادنی و همراه و همکار مردان قبیله و پا به پای آنان در تلاش و تکاپو بودند زنان در قرن های 7 تا 9 ه ق به عنوان بخش موثر جامعه اسلامی یزد شناخته میشوند نقش زنان در تحول کیفی معماری این شهر به خصوص دوران حکومت ایلخانی تا تیموری چشمگیر بوده و این امر به خوبی در آثار معماری برجای مانده از آن دوران مشخص است نقش موثر زنان در کنار مردان درباری در زمینه تاریخ معماری و شهر سازی حائز اهمیت بوده و پرداختن به این موضوع امری لازم و ضروری است از لحاظ آماری بناهای به جای مانده از زنان در شهر سازی یزد ، کرمان و شیراز بیشتر از سایر شهر ها است بیشترین فعالیت های انجام شده در زمینه های ساخت مسجد ، مدرسه ، آب انبار ، بقعه و بوده است