نویسندگان:

احد امیدی¹ ، مصطفی جهانگیری² ، حمید رفیعی هنر³ .

¹دانشجوی دکتری روان شناسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره ، قم، ایران

²دانشجوی دکتری روان شناسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره ، قم، ایران

³استاد یار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده فارسی: صفت حرص از مهمترین صفات نفسانی است که نقش بسزایی در توصیف، تبیین، پیشبینی و کنترل رفتار دارد پژوهش حاضر، با هدف تدوین مدل مفهومی حرص براساس منابع اسلامی انجام شد روش این پژوهش، به لحاظ هدف، بنیادی و به لحاظ رویکرد از دو روش تحلیل محتوای کیفی سیه و شانون از نوع استقرائی، به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و از روش توصیفی زمینه یابی برای بررسی روایی محتوایی استفاده شد جامعه متنی پژوهش، جملات توصیفی و تبیینی موجود در آیات و روایات و نمونه گیری غیرتصادفی و از نوع هدفمند است داده ها در سه مرحله باز، محوری و انتخابی کدگذاری شدند تجزیه و تحلیل داده ها، منجر به ۲۴۶ کد باز،۲۶ کد محوری یک، ۱۲ کد محوری دو و سه کد گزینشی بعد شرایطی، هستهای و برونداد بدست آمد اعتبارسنجی یافته ها با روش »ضریب شاخص روایی محتوا « CVI ، »شاخص نسبت روایی محتوا « CVR ، توسط متخصصین علوم انسانی و روانشناسی انجام و تایید شد نتایج این پژوهش نشان داد، مدل مفهومی حرص در منابع اسلامی به دو دسته حرص مذموم و ممدوح تقسیم میشود بعد شرایطی در حرص مذموم شامل مولفه های »معرفت نامتعالی« و »گرایش نامتعالی« و در حرص ممدوح ، شامل مولفه های »معرفت متعالی« و »گرایش متعالی« میباشد سپس بعد هسته ای مشترک میان حرص مذموم و ممدوح، شامل مولفه های »نیاز به داشتن« و »ارضاناپذیری مداوم« میباشد در نهایت بعد برونداد در حرص مذموم ، شامل مولفه های »انگیزش معطوف به شر«، »آسیب جسمانی – روانی«، »آسیب موقعیتی – میان فردی« و »تباهی اخروی« و در حرص ممدوح ، شامل مولفه های »یاریگری ایثارگرانه« و »طاعت پذیری« میباشد

کلمات کلیدی: مدل مفهومی ، روان‌شناسی اسلامی ، ممدوح ، مذموم ، حرص .