نویسندگان:

علی محمدیان¹ ، بتول سلحشور² ، لیلا مهرابی راد³ .

¹استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، خراسان جنوبی، ایران

²دانش‌آموخته دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران

³مربی گروه فقه و حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده فارسی: در آموزه‌­های شرعی برای زنا، مجازات­‌های مختلفی در نظر گرفته شده است که به‌ نظر می­‌رسد سنگین­‌ترین آن‌ها «رجم» باشد. البته اثبات رجم منوط‌به احراز وصف «احصان» است؛ بنابراین وجود چنین وصفی این ظرفیت را دارد که کیفر شخص بزهکار را از مجازات سبک­‌تر (یک‌صد ضربه شلاق)، به مجازات شدیدتر (رجم) تبدیل کند. در این بین، در فقه امامیه برای احراز احصان شروطی ذکرشده‌است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، استغنای فرد از ارتکاب رابطة نامشروع به‌جهت تمکن از همسر خویش است. مسئله‌ای که در این زمینه وجود دارد، این است که شماری از فقها، در احراز احصان زوج، تأکید کرده­اند که وی باید به­طور مستمر امکان کامجویی از همسر خویش را داشته‌باشد و با عدم چنین وصفی، احصان وی احراز نخواهد شد؛ لکن چنین حقی را برای زوجه نپذیرفته­‌اند. این دیدگاه در مادة 226 ق.م.ا (مصوب 1392) نیز به رسمیت شناخته‌شده‌است. مقالة حاضر در پژوهشی توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ضمن تحلیل آرای فقیهان، چنین دیدگاهی را نقدوبررسی کرده‌است. رهاورد پژوهش حکایت از آن دارد که صرف حضور زوج، بدون‌اینکه همسر وی امکان کامجویی داشته باشد، در تحقق احصان کافی نیست و در ناحیة زوجه نیز همانند زوج، امکان کامجویی مستمر شرط است؛ ازاین‌رو، نباید دراین‌زمینه بین مرد و زن تفاوت قائل شد. باتوجه‌به این نکته، ضروری می­نماید رویکرد یادشدة قانونگذار نیز تغییر کند و بر تساوی زوجین در حق مقاربت مستمر، به‌صراحت در مادة 226 ق.م.ا تأکید شود.

کلمات کلیدی: زنای محصنه ، حقوق جنسی ، احصان ، رجم ، تمکن از نزدیکی .

Jurisprudence and Legal Approach on the Condition of the Wife's Possibility to have Sexual Intercourse for Obtaining Iḥsan

English Abstract: In Shari'a teachings, various punishments have been considered for adultery, the most severe of which seems to be “stoning". Proof of stoning is contingent upon verification of “Iḥsan "; Therefore, the existence of Iḥsan can change the punishment of a criminal from a lesser punishment (a hundred lashes) to a more severe punishment (stoning). In Imamiyyah jurisprudence, there are some conditions for obtaining Iḥsan, one of the most important of which is that a person does not need to commit an illegitimate relationship because he or she is able to have sexual intercourse with his or her spouse. The challenge that exists in this context is that several jurists have stated that in order to verify Iḥsan for a man, he should have the continuous possibility of having sex with his wife, otherwise he is not subject to the punishment of stoning; but they have not accepted such a right for women. This view is also recognized in Article 226 of the Islamic Penal Code.  The present study, in a descriptive-analytical research, while analyzing the opinions of jurists, has criticized and measured such a view. The results of the research indicate that the mere presence of the husband, without his wife having the possibility of sexual intercourse, is not enough for the wife's Iḥsan, and about women, as about men, the possibility of continuous sexual intercourse with their spouse is a condition and there should be no difference between men and women in this area. Therefore, it is necessary to change the above-mentioned approach of the legislator and the equality of couples in right to continuous sexual intercourse should be explicitly emphasized in Article 226.