نویسندگان:

محمدرضا توحیدی آتشگاه¹ ، نادر سلیمانی² ، حمیدرضا شفیع زاده³ .

¹university of Garmsar

²university of Garmsar

³university of Garmsar

چکیده فارسی: هدف: شناخت دقیق آینده مدارس در دنیای پیچیده امروز غیر ممکن به‌نظر می‌رسد اما تلاش برای شناخت آینده‌های ممکن به تصمیم‌گیران نظام آموزشی کمک می‌کند تا چشم‌اندازهای مختلف خود را ترسیم کنند و اثر تصمیمات خود را برای ساختن آینده دانش‌آموزان نسل‌های بعدی متصور شوند. آینده‌پژوهی فرآیندی علمی است که استدلال، انتخاب و اقدام را در هم می‌آمیزد. تحلیل آینده به روش سناریو‌نویسی یکی از روش‌های پژوهش آینده‌پژوهی و مدیریت راهبردی است. آینده مدارس ایران چگونه خواهد بود؟ و چه سناریوهایی پیشِ روی مدارس ایران قرار دارد؟ روش: روش پژوهش، کیفی است. در این پژوهش تلاش شد به کمک مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از دیدگاه تخصص‌های مختلف به آینده مدارس ایران پرداخته شود. در مصاحبه با 14 نفر از صاحب‌نظران که با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند (در هر دسته بعد از مصاحبه اول نفر بعدی انتخاب شد (تا اشباع اطلاعات)). 3 نفر از وزرای سابق آموزش‌و‌پرورش، 4 نفر از روشن‌فکران و منتقدین مشهور نظام آموزشی، 4 نفر از مدیران و معلمان مدارس و 3 نفر از آینده‌پژوهان علاقه‌مند به حوزه آموزش‌و‌پرورش از زوایای مختلف به موضوع پرداخته شد. از پژوهش‌های پیشین و مصاحبه‌ها 17 عامل تأثیرگذار در آینده مدارس استخراج شد و به کمک نرم‌افزارهای آینده‌پژوهی و در ادامه نظر 10 خبره آموزشی، 10 عامل کلیدی و پیش‌ران به‌دست آمد. سپس با بررسی عدم قطعیت‌های کلیدی، به کمک نرم‌افزار سناریو ویزارد، سناریوهای پیشِِ روی آینده مدارس ایران استخراج شد.  یافته‌ها: در سناریوی مطلوب آینده مدارس که الزامات فراوانی دارد در کم‌تر از 20 سال حتی می‌توان حضور توریست آموزشی برای بازدید از مدارس ایران و الگو‌برداری از نظام آموزشی ایران را برای کشورهای منطقه متصور شد. در سناریوی نامطلوب، مردم از مدارس روی برمی‌گردانند و سعی می‌کنند از روش‌های دیگر برای آموزش فرزندان خود استفاده کنند. در سناریوی محتمل نیز با رفع بعضی از مشکلات و ایجاد مشکلاتی جدید، مدارس مسیر خود را طی می‌کنند. متأسفانه در مطالعه حاضر سناریوی نامطلوب و محتمل نزدیکی زیادی دارند که این امر می‌تواند زنگ خطری برای تصمیم‌گیران نظام حکمرانی و تعلیم و تربیت کشور باشد. نتیجه‌گیری: طبق نتایج این پژوهش به‌نظر می‌رسد برای فاصله گرفتن از سناریوهای نامطلوب و محتمل نیازمند تصمیم‌گیری‌هایی فراتر از سطح آموزش‌و‌پرورش هستیم. به‌نظر می‌رسد ارتباط تنگاتنگ عوامل و اثرات متقابلی که این عوامل بر روی هم می‌گذارند حل این مسئله را از توان آموزش‌و‌پرورش خارج کرده است. گسترش مطالعات آینده‌پژوهی در حوزه تعلیم و تربیت می‌تواند به شفاف‌سازی مسیر آینده کمک کند

کلمات کلیدی: سناریونویسی ، آینده پژوهی مدارس ، عدم قطعیت های کلیدی ، سناریو ویزارد .

Scenarios facing the future of Islamic republic of Iran schools in the horizon of 1420

English Abstract: Abstract: Obtaining precise knowledge of the future may seem elusive in today’s complex world. However, the endeavor to identify potential futures remains crucial for educational decision-makers. Future research combines reasoning, choice, and action. Scenario-based analysis is a strategic method within future research. How will the future of Iranian schools unfold? What scenarios lie ahead for Iranian schools? Method: This qualitative study engaged library research and semi-structured interviews across various disciplines to explore the future of Iranian schools. Interviews included 14 informed participants: 3 former education ministers, 4 prominent education system critics, 4 school principals and teachers, and 3 education-focused futurists. From prior research and interviews, 17 influential factors shaping the future of schools were extracted. Leveraging scenario-based software and insights from 10 educational experts, 10 key factors emerged. By examining critical uncertainties using the Scenario Wizard software, future scenarios for Iranian schools were constructed. Finding: In the favorable scenario, educational tours visiting Iranian schools are envisioned within 20 years, contingent upon substantial prerequisites. Conversely, in an unfavorable scenario, people disengage from schools, seeking alternative methods for educating their children. The probable scenario navigates a middle path: schools address existing challenges while inadvertently creating new ones. Despite these variations, societal scrutiny persists, holding schools accountable for their role in shaping future citizens. Conclusion: According to the findings of this study, distancing ourselves from unfavorable and probable scenarios requires decisions beyond the realm of education. The intricate interplay of factors and their reciprocal effects seems to surpass the capacity of the education system to resolve. Expanding future studies in the field of education can contribute to clarifying the path ahead.

Keywords: Future studies of schools , scenario writing , key uncertainties , scenario wizard .