نویسندگان:

²Allameh Tabataba'i University

³Imam Sadiq University

چکیده فارسی: هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل مبانی تربیتی کانون‌های فرهنگی-آموزشی مساجد، درصدد پاسخ به این پرسش برآمد که این کانون‌ها به کدام مبانی پایبند بوده و از چه اهداف و اصولی پیروی می‌کنند؟ روش: این پژوهش با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی و به‌کارگیری روش تحلیل محتوای قیاسی- استقرایی، به‌صورت مطالعه موردی «مجموعه تربیتی حضرت روح‌الله(ره)» مشهد را مورد بررسی قرار داد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش شامل مبانی تربیتی، اهداف، اصول و روش‌های تربیتی بود که طی تحلیل محتوای اسناد این مجموعه تربیتی به‌دست آمد. مبانی تربیتی در دو سطح کلان و خرد طبقه‌بندی شد. مبانی سطح کلان (سیاست‌گذاری) ارائه‌شده در حوزه ساختاری (ناکارآمدی بسترهای نظام آموزش‌و‌پرورش موجود)، و در حوزه رویکرد (محوریت مسجد در امر تعلیم و تربیت، تقدم پرورش بر آموزش، مرجعیت علمی-اخلاقی مربی و اولویت نقش خانواده در تربیت) بودند. هم‌چنین مبانی تربیتی سطح خرد (اجرا) در حوزه محتوای تربیت (اولویت ساحت تربیت اعتقادی- عبادی- اخلاقی، ساحت‌های مختلف انسان و لزوم توجه به آن) و در حوزه روش‌های تربیت (اهمیت بسترسازی و تدریج در ارائه محتوا، تنوع ظرفیت متربی و توجه به آن) شناسایی شد. نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد این مجموعه‌ها علی‌رغم تنوع، از حیث مبنا و هدف از اشتراک بالایی برخوردار بوده اما در اصول و روش‌ها تفاوت بین کانون‌های فرهنگی-آموزشی مختلف قابل توجه می‌باشد. از این‌رو، یافته‌های حاصله در دو سطح کلان و خرد می‌تواند در نظام‌های تربیتی مورد استفاده قرار گیرد.

Analysis of educational bases of cultural-educational centers of mosques

English Abstract: Objective: The present study aims to identify and analyze the educational foundations of mosque-centered schools, seeking to answer the following question: “Which foundations do these schools adhere to and what goals and principles do they follow?” Method: To examine the above-mentioned questions, this research utilized a descriptive-analytical approach and employed a comparative-inductive content analysis method to have a case study of Hazrat Rouhollah Educational Complex in Mashhad. Findings: The findings of study included educational foundations, goals, principles, and educational methods obtained through the content analysis of documents within this educational set. Educational foundations were classified into macro and micro levels. Macro-level foundations (policy-making) were presented in the field of structure (inefficiency of present educational systems) and in the field of approach (the centrality of the mosque in education, prioritizing teaching over education, the scientific-moral authority of the educator, and the priority of role of the family in education). Additionally, micro-level educational foundations (implementation) in the field of educational content (prioritizing the realm of doctrinal-worship-moral education, and the realm of various aspects of human being and the necessity of attention to them) and in the field of educational methods (observing gradual progression and adapting content to the learner, diversity in the learner’s capabilities and attention to them) were identified. Conclusion: The findings at both macro and micro levels can be utilized in educational systems.

Keywords: goals , Cultural –Educational center , Foundations , Principle , Method , Mosque . .