نویسندگان:

محمداسماعیل ابراهیمی¹ ، فاطمه وحید² ، رسول کرد نقابی³ .

¹استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

²دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

³استاد، گروه روان شناسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده فارسی: چکیده
مقدمه: نوجوانی دوره‌ی منحصر به فرد انتقال است که با تغییرات جسمانی، روانی و اجتماعی همراه است. علاوه بر این تغییرات، کشف هویت نیز از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این دوره محسوب می‌شود و به همین دلیل در این دوره، نیاز به استقلال بیشتر شده و به دنبال خودپنداره و ارزش‌هایشان می‌روند که این فرایند منجر به تغییر درخانواده می‌شود و این تغییر منجر به تغییرانی در روابط والد فرزندی می‌گردد، لذا این پژوهش با هدف، مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و واقعیت درمانی به شیوه گروهی بر رابطه والدفرزند در دانش آموزان نوجوان انجام شد.
روش پژوهش:‌ روش پژوهش به صورت نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر متوسطه دوم ناحیه 2 شهر همدان بود که در سال تحصیلی 1402-1401 مشغول به تحصیل بودند. از این تعداد، 3 گروه 20 نفره با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و به صورت تصادفی به گروه‌های آزمایش و گروه کنترل تقسیم شدند و به پرسشنامه ارزیابی رابطه والد-فرزند توسط فاین، مورلند و اسکوبل در دو نوبت پیش- پس­آزمون پاسخ دادند. آزمودنی‌های گروه آزمایش تحت درمان با رویکرد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و واقعیت درمانی، طی ۸ جلسه، به صورت هفته‌ای ۱ جلسه 60 دقیقه­ای به صورت گروهی قرار گرفتند ولی به گروه کنترل آموزشی داده نشد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس و سطح معنی‌دار 05/0< p تجزیه ‌و تحلیل آماری شدند.
یافته ها: نتایج نشان داد، میانگین پس آزمون گروه تحت درمان با رویکرد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رابطه پدر- فرزند 5/20 نمره بیشتر از گروه کنترل است (5/20 =i-j ، 034/0=sig). همچنین، میانگین پس آزمون گروه تحت درمان به روش واقعیت درمانی به شیوه گروهی بر رابطه والد- فرزند 9/42 نمره بیشتر از گروه کنترل است (9/42=i-j ، 0001/0=sig).
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان گفت، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان مبتنی بر واقعیت درمانی منجر به بهبود رابطه پدر- فرزند می­شوند.

کلمات کلیدی: دانش آموزان ، واقعیت درمانی ، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ، رابطه والد فرزند .

Comparing the Effectiveness of Therapy based on Acceptance and Commitment and Reality Therapy on Parent-Child Relationship

English Abstract: Abstract Introduction: Adolescence is a unique period of transition that is associated with physical, psychological and social changes. In addition to these changes, the discovery of identity is also considered one of the most important features of this period, and for this reason, in this period, the need for independence increases and they look for their self-concept and values, and this process leads to changes in the family, and this change leads to other changes. In parent-child relationships, this research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of therapy based on acceptance and commitment and reality therapy in a group manner on the parent-child relationship in teenage students. Research Methods: The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group. The research population included all the male secondary school students of the 2nd district of Hamadan city who were studying in the academic year of 2022-2023. From these, 3 groups of 20 people were selected by multi-stage cluster sampling method and were randomly divided into experimental and control groups and were administered the parent-child relationship evaluation questionnaire by Fine, Moreland and Scobel in two pre-post sessions. They answered the test. The subjects of the experimental group were treated with the approach of treatment based on acceptance and commitment and reality therapy, during 8 sessions, 1 session of 60 minutes per week, but no training was given to the control group. The data were statistically analyzed with SPSS software and using the analysis of covariance test and a significant level of p < 0.05. Results: The results showed that the post-test average of the group treated with the treatment approach based on acceptance and commitment on the father-child relationship is 20.5 points higher than the control group (i-j=20.5, sig=0.034). Also, the mean post-test of the group treated by reality therapy method on the parent-child relationship is 42.9 points higher than the control group (i-j=42.9, sig=0.0001). Conclusion: According to the results of this research, it can be said that therapy based on acceptance and commitment and therapy based on reality therapy led to the improvement of father-child relationship.