نویسندگان:

¹استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده فارسی: مطابق باماده1169قانون مدنی اصلاحی سال1382،برای حضانت طفلی که ابوین وی ازهمدیگرجداشده-اند،مادرتا7سالگی اولویت داردوبعدازآن باپدراست.یکی ازموارد مبتلابه جامعه‌ی امروزی اینست که به‌هنگام طلاق، زوجه در مقابل اینکه حضانت طفل به وی واگذار گردد،حاضر می‌شود تابخشی ازمهریاکل آن رابه زوج بذل نمایدیا اینکه زوج برای طلاق زوجه،از وی می‌خواهدتاحضانت طفلی راکه سنش زیر7 سال است،به زوج واگذارکند.مسأله‌ی چالشی که دراینجا مطرح می‌شوداینست که آیا اساساًحضانت طفل قابل اسقاط ازطرف زوج یازوجه است تابتوانند درخصوص واگذاری آن توافق کنند؟مطالعه‌ی رویه‌ی‌قضایی ومنابع فقهی حاکی از اختلاف‌نظراست.دسته‌ای حضانت رامطلقاً-خواه از طرف پدر خواه ازطرف مادر-غیر قابل اسقاط دانسته و توافق متضمن واگذاری آن راباطل می‌دانند. دسته‌ای نیز حضانت را به‌طور مطلق قابل اسقاط دانسته ولذا توافق موجب واگذاری آن را صحیح می‌دانند. برخی نیز حضانت را ازطرف مادر قابل‌اسقاط دانسته ولی ازطرف پدر، غیرقابل‌اسقاط می‌دانند. با پژوهش در مبانی فقهی ناظر بر مسأله روشن گردید که دیدگاه قائلین به صحت، موافق با ادله است اما نکته‌ی لازم‌الرعایه در توافق بر واگذاری حضانت از منظر مبانی فقهی وقانون حمایت خانواده وقانون مدنی، شرط رعایت مصلحت طفل است. اثری که لزوم رعایت مصلحت دارد اینست که اولاًحضانت مادر قبل از هفت سالگی وحضانت پدر بعداز هفت‌سالگی، مطلق نبوده و مقید به‌رعایت مصلحت است؛دوم اینکه در صورت ظهور عدمرعایت مصلحت، فارغ از اینکه نوع عمل حقوقی متضمن واگذاری حضانت قابل‌رجوع(جایز) است یا غیرقابل رجوع(لازم)، استمرارآن با اشکال اساسی مواجه بوده وبی‌اعتبار است. لذا باتوجه به صدور آراء متعارض ازشعب دیوان، درراستای تضمین حق طفل و جلوگیری از صدور آراء متعارض، صدور رأی وحدت‌رویه از هیئت عمومی دیوان پیشنهادمی‌گردد.

Analyzing the legal status of handing over custody versus dowry or divorce (solving the judicial challenge with emphasis on family jurisprudence)

English Abstract: According to Article 1169 of the amended Civil Law of 2012, for the custody of a child whose parents are separated, the mother has priority until the age of 7, and after that it is the father. One of the problems in today's society is that at the time of divorce, the wife opposes the custody of the child being given to her. A part of the total dowry should be given to the husband that, in order to divorce the wife, the husband asks her to hand over the custody of the child who is under 7 years old to the husband. Should they agree on its handover? The study of judicial procedure and jurisprudential sources indicates a difference of opinion. The custody groups consider absolute custody - either from the father or from the mother - to be inalienable and consider the agreement implying its handover to be invalid. Some groups consider custody to be absolutely revocable and therefore consider the agreement leading to its transfer to be valid. Some consider custody from the mother's side to be revocable, but not from the father's side. By researching the jurisprudential foundations of the issue, it became clear that the opinion of those who believe in authenticity is in agreement with the evidence, but the most important point in the agreement on the transfer of custody from the perspective of the jurisprudential foundations, the family support law, and the civil law is the condition of respecting the ......