نویسندگان:

جهانشاه محمدزاده¹ .

¹دانشیار گروه روان شناسی ، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.( نویسنده مسئول ) ایمیل: Jahansham252@gmail.com

چکیده فارسی: این پژوهش با هدف تدوین الگوی ارتقای رضایت زناشویی و بررسی اثربخشی آن در گرایش به طلاق اجرا شده است. روش تحقیق، آمیخته (از نوع طرح اکتشافی متوالی) است. مرحله اول پژوهش به روش کیفی از نوع نظریه داده­بنیاد صورت گرفته است. در این مرحله، پژوهشگر به شناسایی مؤلفه­های سازنده رضایت زناشویی و گرایش به طلاق و طراحی برنامه مداخله­ای به­منظور ارتقای رضایت زناشویی پرداخته است. به همین منظور با ده زوج که در آزمون رضایت زناشویی نمره زیاد (زوجین خشنود) کسب کرده بودند و ده زوج که نمره کم در آزمون رضایت زناشویی و نمره زیاد در آزمون گرایش به طلاق (زوجین ناخشنود با گرایش به طلاق) کسب کرده بودند، مصاحبه شد. در این مرحله روش نمونه­گیری هدفمند بود. برای جمع­آوری داده‌ها ‌‌‌‌‌‌‌‌‌از روش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و تعاملی بهره گرفته شده است. به­منظور تجزیه و تحلیل داده­های مصاحبه­ها از روش شناسه‌گذاری محوری استفاده شده است. براساس یافته‌های مصاحبه‌ها، الگوی ارتقای رضایت زناشویی تدوین شد و مورد تأیید ده تن از استادان قرار گرفت؛ به علاوه برای بررسی روایی نظری الگوی از روش تطبیق الگو استفاده شد. الگوی ارتقای رضایت زناشویی در قالب 12 جلسه آموزشی و برای تحقق پنج هدف برگرفته از مرحله کیفی، تدوین شد. در مرحله دوم از طرح نیمه­آزمایشی گروه کنترل نامعادل استفاده شد. در این مرحله، 20 زوج شهر مشهد، که طی فراخوانی جذب شده بودند و نمره کم (بیش از یک انحراف معیار کمتر از میانگین) در آزمون رضایت زناشویی و نمره زیاد (بیش از یک انحراف معیار بیشتر از میانگین) در آزمون گرایش به طلاق کسب کرده بودند به روش در دسترس انتخاب شدند و در گروه آزمایش و گواه جای گرفتند. به­منظور بررسی گرایش به طلاق از پرسشنامه " گرایش به طلاق" روزولت، جانسون و مارو (1986) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های بخش کمی از تحلیل کووواریانس تک­متغیره و چندمتغیره استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که اجرای الگوی ارتقای رضایت زناشویی بر کاهش گرایش به طلاق مؤثر است؛ ضمن اینکه یافته‌ها نشان داد، آموزش الگوی ارتقای رضایت زناشویی بر دو بعد آزمون گرایش به طلاق، گرایش برای خروج از رابطه و مسامحه (تغافل و کوتاهی) مؤثر بوده است. با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان برای افزایش رضایت زناشویی و کاهش گرایش به طلاق در زوجین از بسته آموزشی ارتقای رضایت زناشویی استفاده کرد.

کلمات کلیدی: رضایت زناشویی ، گرایش به طلاق ، زوجین خشنود ، زوجین ناخشنود ، الگوی ارتقای رضایت زناشویی ، روش اکتشافی متوالی .

Development of a Model for Promoting Marital Satisfaction and Evaluation of its Effectiveness in Reducing the Tendency to Divorce

English Abstract: This study was conducted with the aim of developing a model for promoting marital satisfaction and examining its effectiveness in reducing the tendency to divorce. The research method is hybrid (of consecutive exploratory design type). The first stage of the research was carried out using the qualitative method (of grounded theory type). At this stage, the components of marital satisfaction and the tendency to divorce were identified, and an intervention program was developed to promote marital satisfaction. For this purpose, ten couples who had high scores in the marital satisfaction test (happy couples) and ten couples who had low scores in the marital satisfaction test and high scores in the divorce tendency test (dissatisfied couples with a tendency to divorce) were interviewed. At this stage, the sampling method was purposeful. Semi-structured and interactive interview methods were used to collect data. The axial coding method was used to analyze the interview data. Based on the findings of the interviews, a model for promoting marital satisfaction was developed and approved by ten professors. In addition, the pattern matching method was used to evaluate the theoretical validity of the model. The model for promoting marital satisfaction was developed in the form of 12 training sessions to achieve five goals derived from the qualitative stage. At the second stage, the unbalanced control group quasi-experimental design was used. At this stage, twenty couples from Mashhad, who had been attracted through invitation and had low scores (more than one standard deviation under the average) in the marital satisfaction test and high scores (more than one standard deviation above the average) in the divorce tendency test, were selected by the convenience method and placed in the experimental and control groups. The Roosevelt, Johnson and Murrow Tendency to Divorce Questionnaire (1986) was used to assess the tendency to divorce. Univariate and multivariate covariance analyses were used to analyze the quantitative data. Findings indicated that the implementation of the model for promoting marital satisfaction is effective in reducing the tendency to divorce. The findings further showed that teaching the model for promoting marital satisfaction was effective on the two dimensions of the test of tendency to divorce, tendency to stop the relationship and negligence. According to the research findings, a training package for promoting marital satisfaction can be used to increase marital satisfaction and reduce the tendency to divorce in couples.