نویسندگان:

¹عضو گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهراء س، تهران، ایران.

²دانشجوی دکتری دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده فارسی: با ظهور مکاتب فلسفی و رویکردهای فکری نوین در عرصه تعلیم و تربیت همچون نگرش‌های پست‌مدرنیستی و پساساختارگرایانه، چالش‌هایی پیش روی تربیت به‌خصوص تربیت معنوی انسان رخ نموده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از رویکرد توصیفی – تحلیلی، جایگاه، مؤلفه‌ها و شاخص‌های معنویت و تربیت معنوی را از منظر پست‌مدرنیسم، مورد تبیین قرار دهد. لذا نخست، رسیدن به یک مفهوم نسبتاً جامع از معنویت و تربیت معنوی مدنظر قرار گرفته و همزمان، گستره معنایی و تمایز مفهومی تربیت معنوی با عرصه‌های نزدیک مثل تربیت دینی و تربیت اخلاقی، بررسی و نهایتاً نشان داده شده است که بر مبنای نگاه اومانیستی مکاتب پست‌مدرن راه حل همه امور حتی نیاز به معنویت در چارچوب انسان محوری، دنیاگرایی و بهره مندی های مادی جستجو می شود و معنویت، ابزاری برای دستیابی به آرامش (کاذب) در موقعیت اکنون و موقتی است. در حالی که تربیت معنوی حقیقی انسان را از خودمحوری دور کرده نسبت به دیگر دوستی و توجه به رنج دیگران حساس می کند. علاوه بر این، بر پایه جهان‌بینی سکولاریستی پست‌مدرن، معنویت گرایی و تربیت معنوی بیشتر بر اهداف مادی متمرکز بوده، دین و فرامین الهی جایگاه خاصی در این نوع نگرش نداشته و بعضاً به‌عنوان ابزارهایی در خدمت منافع مادی است.

spiritual education through postmodern thoughts

English Abstract: Through emersion of philosophical schools and new thinking approaches in education arena like postmodernism and post structuralism, some challenges emerge in front of human education specially his/her spiritual education. We intend to explain postmodern spirituality and spiritual education’s place, components and indicators by descriptive – analytic approach. First we try to access a partly comprehensive concept for spirituality and spiritual education, then to clarify its semantic scope and conceptual differentiation with some near arenas like religious and moral education, finally to specify postmodern special attitude toward spiritual education. Findings showed according to postmodern humanistic regard, everything solution even spiritual need refers to humanism, secularism and material benefits. spirituality is a means to the human temporary and present peacefulness (false comfort). But real spiritual education should release human beings from ego-centrism and makes them humane and sympathetic about each other. In addition based on postmodern secular worldview, rather worldly goals are important, from postmodern viewpoint religion and commandments have no special place just as means for material and worldly interests.