نویسندگان:

رضا جعفری هرندی¹ ، حسن نجفی² ، مهدی سبحانی نژاد³ .

¹دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

²دانشجوی دکتری مطالعات برنامۀ درسی دانشگاه علامه طباطبائی

³دکترای تخصصی برنامهریزی درسی و دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد تهران

چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به مباحث سبک زندگی اسلامی در کتب درسی دین و زندگی دوره متوسطه اجرا شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و رویکرد پژوهش کاربردی بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه کتاب‌های درسی دین و زندگی دوره متوسطه در سال تحصیلی 92- 1391 بود که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و محدودیت جامعه آماری از نمونه‌گیری صرف نظر شده، کل جامعه آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. ابزار اندازه‌گیری چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بود و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی بررسی و تحلیل شد. عمده‌ترین نتایج پژوهش بیان‌کننده آن است که: 1. از مجموع 4912 واحد ضبط شمارش شده در چهار کتاب دین و زندگی، 732 فراوانی یا 9/14% به مباحث و مؤلّفه‌های سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات توجه شده و میزان آن در کتاب‌های دین و زندگی پایه اول، دوم، سوم و چهارم دوره متوسطه به ترتیب 213، 139، 154 و 226 مرتبه است. 2. محور آداب زندگی ایجابی و مؤلّفه عدالت خواهی و حق طلبی به ترتیب با 584 و 68 مرتبه تکرار بیش‌ترین و محور آداب زندگی سلبی و مؤلّفۀ بلند سخن نگفتن به ترتیب با 148 و 17 مرتبه تکرار کم‌ترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند.

کلمات کلیدی: تحلیل محتوا ، دوره متوسطه ، سبک زندگی اسلامی ، سوره حجرات ، کتاب درسی دین و زندگی .

Content Analysis of Theology Textbooks in High School Regarding the inclusion of Topics of Islamic Life Style Mentioned in Ĥujurāt Surah

English Abstract: The aim of this research was to review and analyze the inclusion of topics related to Islamic life style in theology textbooks of high school. This descriptive content analysis used functional approach. The instrument for content analysis was a researcher-made checklist measurement tool, and the data collected was analyzed using descriptive statistics. The results indicated that: 1. Out of 4912 units in textbooks included in four theology books, 732 units (14.9%) considered the subjects and components of Islamic life style based on Ĥujurāt Surah, the amount of which in the books of the 1st, 2nd, 3rd and 4th grades of high school were 213,139,154 and 226 respectively. 2. Pivot of affirmative life mores and the component of fairness-seeking and Justice had frequency of 584 and 68 (the most frequent components), and the pivot of negative life mores and the component of not speaking loudly had the least frequency, which were respectively 148 and 17.