نویسندگان:

¹دانشیار جامعه‌شناسی و مدیر پژوهشکدۀ تحول در علوم انسانی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

²دکتری جامعه‌شناسی و مدیر پژوهشی پژوهشکدۀ تحول در علوم انسانی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده فارسی: از حدود یک‌صد و پنجاه سال پیش تاکنون با ورود مدرنیزم به ایران خانواده ایرانی‌اسلامی در چالش با الگوی خانواده در تمدن مدرن قرار گرفته است. فرهنگ تمدن مدرن بر اساس سکولاریزم و انسان‌گرائی تنظیم‌شده و فرهنگ ایرانی-اسلامی پایه‌های خود را بر خالقیت و ربوبیت الهی قرار داده است. این پایه‌های اعتقادی و فکری در هر دو فرهنگ روبناهایی را رقم‌زده که درنهایت در فرهنگ عمومی به سبک زندگی‌های متفاوتی رسیده است. امروز خانواده در جمهوری اسلامی ایران بین این دو فرهنگ و سبک زندگی قرارگرفته و عوامل تهاجم فرهنگی غرب در تلاش‌اند تا الگوی خانوادۀ تمدن مدرن را بر سبک زندگی خانوادۀ ایرانی اسلامی تحمیل نمایند. در این مقاله با اتکا به نظریۀ خانواده در جامعه‌شناسی با رویکرد سه وجهی و با استفاده از روش مطالعۀ تطبیقی به ترسیم الگوی خانواده در تمدن مدرن و نیز تمدن اسلامی می‌پردازیم. سپس با روش مقایسه‌ای نشان خواهیم داد در این چالش فرهنگی کدام‌یک از اقلام خانواده اسلامی در مقابل چه اقلامی از الگوی خانواده غربی قرارگرفته است. غیر از فرهنگ بنیادی، فرهنگ تخصصی و فرهنگ عمومی نیز در این دو الگوی فرهنگی در مقابل هم دچار چالش‌های جدی می‌باشند. درنهایت به این موضوع می‌پردازیم که چگونه می‌توانیم برای مقوم سازی خانواده اسلامی و غلبه بر تهاجم فرهنگی الگوی سکولار، تلاش کنیم.

Challenges of the Islamic Family in the Islamic Republic of Iran: Providing an Approach to strengthen it

English Abstract: Since about one hundred and fifty years ago, with the emergence of modernism in Iran, the Iranian-Islamic family has encountered challenges considering the issue of the family model in modern civilization. Culture in modern civilization is based on secularism and humanism, whereas the Iranian-Islamic culture is based on Divine Creativity and Divine Sovereignty. These foresaid belief systems and intellectual foundations have formed superstructures in both cultures, which have finally resulted in different lifestyles in general culture. Today, the family institution in the Islamic Republic of Iran is entangled between these two cultures and lifestyles. Meanwhile the agents of the Western cultural invasion are trying to impose the family model of modern civilization on Islamic Iranian family lifestyle. In this article, relying on the theory considering family in sociology with a three-dimensional approach, as well as applying the comparative study method, the model of the family in modern civilization as well as Islamic civilization are defined. Then, with a comparative method, we will indicate which of the items of the Islamic family is placed in front of the contrasting items of the Western family model in this cultural challenge. Furthermore, it is discussed that how apart from basic culture; specialized culture and general culture also face serious challenges in these two cultural models. Finally, we will discuss how we can try to strengthen the Islamic family and overcome the cultural invasion of the secular model.