نویسندگان:
زهراسادات میرهاشمی1 ، افسانه توسلی2 ، زینب صالحی3 ، معصومه شهریاری4 .1استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2دانشیار گروه مطالعات زنان وخانواده، دانشکده علوم اجتماعی واقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3دانش‌آموخته رشته مطالعات زنان، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
4دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران
چکیده فارسی:
هدف: هدف این پژوهش بررسی اثرات عدم رعایت شرایط جواز ازدواج موقت از سوی مردان متأهل و آسیب‌های آن بر روابط زوجیتی بین همسران دائم و انعکاس این آسیب‌ها بر روی زندگی خانوادگی است. ازدواج در فقه امامیه و حقوق ایران به دو قسم دائم و موقت تقسیم می‌گردد. اصل ازدواج در اسلام ازدواج دائم است و ازدواج موقت به‌تبع شرایط اضطراری و به‌عنوان یک راهکار موقت و فرعی قرار داده شده است؛ لکن عدم وجود قوانین شفاف در مورد مجوز ازدواج موقت در حقوق ایران باعث شده است که برخی از مردان بدون درنظرگرفتن شرایط اضطرار به سوءاستفاده از آن اقدام کرده و آسیب‌های فراوانی به جامعه و خانواده وارد کنند.
روش: پژوهش، به‌صورت روش کیفی و مبتنی بر مدل پدیدارشناسی انجام شد. داده‌ها با معیار اشباع نظری از افرادی که پدیده مورد نظر را تجربه کرده‌اند، گردآوری شد. جامعه آماری این مطالعه زنان متأهل ساکن شهر تهران است که همسر آن‌ها مبادرت به انجام ازدواج موقت کرده اند. نوع مصاحبه نیمه ساختاریافته، روش نمونه‌گیری هدفمند و از معیار اشباع نظری استفاده شد و بعد از انجام 10 مصاحبه یافته جدیدی به دست نیامد لکن تا 12 نفر مصاحبه ها ادامه یافت. در طی این فرایند پژوهش گر بهدنبال کسانی بود که تجربه غنی از پدیده موردبررسی و هم‌چنین، تمایل به بیان آن را داشته‌اند. منبع اصلی اطلاعات، مصاحبه ژرف و عمیقی است که به طور مشارکتی بین پژوهشگر و مصاحبه شونده انجام می‌شود. در این مطالعه تحلیل داده های دریافت شده از مصاحبه‌ها بر مدل 10 مرحله‌ای تحلیلی استرابرت (2003) استوار بود که این روش یکی از روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات کیفی است. بعد از مرور متعدد متن هر مصاحبه، کدهایی که به لحاظ مفهومی با یکدیگر مشابه بودند استخراج و به صورت دسته‌هایی درآمدند، سپس دسته های اولیه با یکدیگر مقایسه و ضمن ادغام موارد مشابه حول محور مشترکی قرار گرفتند. به‌منظور پاسخ به سؤالات پایانی پژوهش نیز از روش پژوهش و تفسیر پژوهش ها و پژوهش کتابخانه‌ای استفاده شده است. در این پژوهش نخست با به کار گیری آمار توصیفی (فراوانی، درصد و ...) داده‌های مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی این گروه ارائه و سپس به منظور شناسایی اثرات ازدواج موقت مردان بر زندگی و خانواده، نتایج تحلیل محتوای مصاحبه های انجام شده با آنان ارائه شده است.
یافته ها: آثار ازدواج موقت در روابط زوجیتی به آسیب روابط عاطفی، اختلال در اعتماد بین زوجین، اختلال در امنیت خانواده، آسیب به روابط فیزیکی، اختلال در مدیریت خانواده و در روابط خانوادگی دارای اثرات منفی بر روابط بین اعضای خانواده، ارتباط با آشنایان و دیدگاه اطرافیان نسبت به خانواده و آسیب های آن بر زنان چنین مردانی در چهارطبقه آسیب‌های روانی، آسیب‌های فیزیکی، آسیب‌های اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی قابل‌تقسیم است.
نتیجه گیری: این نوع ازدواج بدون چارچوب و عدم تبیین دقیق شرایط جواز آن از منظر شرع و قانون توسط مردان متأهل می‌تواند آسیب‌های روانی جبران‌ناپذیری برای همسران چنین افرادی را درپی داشته و به عامل تهدید، تضعیف‌و فروپاشی خانواده تبدیل شود. ازدواج موقت مردان متأهل منجر به ایجاد تنش های روحی و عاطفی میان اعضای خانواده و تنزل شأن و جایگاه اجتماعی آن ها شده و روابط زناشویی را با مخاطرات عدیده ای مواجه کرده و درنهایت باعث طرد آن ها از جمع خانواده و فامیل میَ شود؛ چرا که افکار عمومی جامعه انجام ازدواج موقت توسط مردان متاهل را نپذیرفته و بعضا به دید یک انسان هوس باز به آن ها می نگرد.
Analyzing the Effects of Temporary Marriage of Married Men on Marital Satisfaction
English Abstract: Abstract Introduction: Marriage in Imami jurisprudence and Iranian law is divided into two types: permanent and temporary. The principle of marriage in Islam is permanent marriage, and temporary marriage is placed according to emergency conditions and as a temporary and secondary solution; However, the lack of clear laws regarding the temporary marriage license in Iranian law has caused some men to abuse it without considering the emergency conditions and cause a lot of damage to the society and family. The aim of the present study is to investigate the effects of non-compliance with the conditions of temporary marriage license by married men and its damages on marital relations between permanent spouses and the reflection of these damages on family life. Methods: Data collection was done through semi-structured interviews with women whose husbands agreed to do this. Purposive sampling method and theoretical saturation criteria were used. Findings: The results of the research indicate that the temporary marriage of married men leads to the creation of mental and emotional tensions between family members and the degradation of their dignity and social status, and brings many risks to marital relations and ultimately causes them to be excluded from family and family gatherings; Because the public opinion of the society does not accept temporary marriage by married men and sometimes looks at them as a lustful person. The effects of this in marital relationships are damage to emotional relationships, disruption of trust between spouses, disruption of family security, damage to physical relationships, disruption in family management and in family relationships having negative effects on relationships between family members, communication with acquaintances and views The people around the family and its damage to the women of such men can be divided into four categories: psychological damage, physical damage, economic damage and social damage; Using this institution without a framework and not explaining the conditions of its permissibility from the point of view of Sharia and law by married men can cause irreparable psychological damage to the wives and become a factor of threat and collapse of the family. Funding All financial resources and costs for research and publication of the article have been paid by the authors and no financial support has been received.