نویسندگان:
فاطمه گوهری1 ، حسین قمری2 ، علی شیخ الاسلامی3 .1کارشناس ارشد مشاورۀ توان‌بخشی، گروه مشاوره، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
3استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
چکیده فارسی: مقدمه: جامعۀ سالمندان به‌دلیل کاهش فعالیت و تحرک، از دست دادن دوستان و نزدیکان، کاهش حمایت‌های اجتماعی احساس تنهایی و اضطراب مرگ بیشتری را تجربه می‌کنند. لذا این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور بر انزوای اجتماعی و اضطراب مرگ سالمندان مقیم مراکز سالمندان انجام شده‌است. روش: روش پژوهشی حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل سالمندان مقیم مراکز سالمندان شهر‌های اردبیل و کرمان در سال 1402 بود. که از بین آن‌ها 30 نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش دوازده جلسۀ 45 دقیقه‌ای توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور دریافت کردند و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. پرسشنامه‌های این پژوهش شامل اضطراب مرگ سالمند تمپلر (1970) و انزوای اجتماعی چلپی و امیرکافی (1383) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره، آزمون t مستقل و نرم‌افزار SPSS-26 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: برآیند‌ها و نتایج پژوهش در دسترس نشان داد که توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور بر انزوای اجتماعی سالمندان اثربخش بوده (P>0.001) و بر اضطراب مرگ سالمندان اثربخش نبوده است (P<0.001). نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش بیانگر آن بودند که مداخلۀ توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور را می‌توان به‌دلیل سهولت کاربرد و متنوع بودن تکالیف، برای انزوای اجتماعی سالمندان کاربردی دانست. لذا می‌توان از توان‌بخشی شناختی رایانه‌محور به‌عنوان یک روش کارآمد در جهت بهبود انزوای اجتماعی سالمندان مقیم مراکز سالمندان مورد استفاده قرار داد. همچنین یافته‌های پژوهش حاضر بیانگر اثربخش نبودن این مداخله بر اضطراب مرگ سالمندان هم است، در نتیجه پیشنهاد می‌شود، پژوهش‌های بیشتر در این حیطه انجام شود.
The effectiveness of computer-based cognitive rehabilitation on the social isolation of the elderly with death anxiety living in elderly centers
English Abstract: Introduction: Older adults residing in care facilities often experience increased loneliness and death anxiety due to factors such as reduced activity, loss of social networks, and diminished social support. This study investigated the effectiveness of computer-based cognitive rehabilitation on social isolation and death anxiety in this population. Methods: A quasi-experimental pre-test/post-test control group design was employed. Participants were 30 elderly residents of care facilities in Ardabil and Kerman, Iran, recruited via convenience sampling and randomly assigned to either an experimental group (n=15) or a control group (n=15). The experimental group received twelve 45-minute sessions of computer-based cognitive rehabilitation, while the control group received no intervention. Social isolation was measured using the Chalapi and Amirkafi (1970) scale, and death anxiety was assessed with Templer's Death Anxiety Scale (1970). Results: Computer-based cognitive rehabilitation significantly reduced social isolation (p < .001) in the experimental group compared to the control group. However, the intervention did not demonstrate a significant effect on death anxiety (p > .001). Conclusion: Computer-based cognitive rehabilitation appears to be a promising intervention for reducing social isolation among elderly residents of care facilities, likely due to its accessibility and diverse range of tasks. While the intervention was not effective in reducing death anxiety in this study, further research is warranted to explore this area more fully. Future studies should investigate the mechanisms by which cognitive rehabilitation impacts social isolation and explore alternative interventions for addressing death anxiety in this population.