نویسندگان:
الهام شفیعی1 ، سوگند قاسم زاده2 ، علی اکبر ارجمندنیا3 ، سعید حسن زاده4 ، مسعود غلامعلی لواسانی5 .1دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3استاد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4دانشیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی و مشاوره، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده فارسی: هدف پژوهش بررسی اثربخشی بسته توانبخشی مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر انعطاف‌پذیری شناختی و تعامل اجتماعی دانشآموزان مبتلا به طیف اتیسم بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری بود. جامعه آماری دانشآموزان مبتلا به اختلال طیف اتیسم در سال تحصیلی 1401-1402 در شهر تهران بودند. از روش نمونه‌گیری دردسترس استفاده شد و از بین دانشآموزان مبتلا به طیف اتیسم حاضر در یکی از مدارس ویژه طیف اتیسم 20 دانشآموزان انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. گروه آزمایش 20 جلسه مداخله توانبخشی شناختی مبتنی بر کارکردهای اجرایی را دریافت و گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین و مقیاس درجه‌بندی اتیسم گیلیام (خرده مقیاس تعامل اجتماعی) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش اندازه‌گیری مکرر انجام شد. نتیجه نشان داد بسته توانبخشی شناختی بر انعطاف‌پذیری شناختی و تعامل اجتماعی دانشآموزان مبتلا به اتیسم تاثیر داشته است. برنامه توانبخشی شناختی مذکور باعث بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و افزایش تعامل اجتماعی دانشآموزان مبتلا به اتیسم شده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود از این بسته برای تقویت و ارتقا کارکردهای اجرایی و کاهش مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به طیف اتیسم استفاده شود.
Investigating the Effectiveness of the Rehabilitation Package on the Cognitive Flexibility and Social Interaction of Students with Autism Spectrum Disorder Based on Executive Functions
English Abstract: This study aimed to investigate the effectiveness of the rehabilitation package based on executive functions on cognitive flexibility and social interaction of students with autism spectrum disorder. This research was semi-experimental, involving a pre-test, post-test and control group, and follow-up period. The statistical population comprised all male pupils diagnosed with autism spectrum disorder in the academic year 2022-2023 in Tehran. Available sampling method was employed to select 20 male students from a special school for autism spectrum disorder, based on the criteria for admission and the existence of the study. These students were inadvertently divided into two groups: the control and experimental. The individual underwent 20 sessions of cognitive rehabilitation intervention that focused on executive functions,each lasting 20 minutes. The experimental group and the control group did not receive any intervention. Data was collected before, after, and two months after the cognitive rehabilitation program was implemented using the Wisconsin Card Sorting Test (WCST) and the Gilliam Autism Rating Scale (GARS) (Social Interaction Subscale). The SPSS software version 24 was employed to conduct data analysis using the repeated measurement method. The results revealed that the cognitive rehabilitation package, which is founded on executive functions, has had an impact on the social interaction and cognitive flexibility of students with autism spectrum disorder (P<0/001). The cognitive rehabilitation program mentioned above was found to have enhanced cognitive flexibility and increased social interaction among students with autism spectrum disorder. It is suggested that this program be used to enhance and enhance executive functions and mitigate behavioral symptoms in academic environments for children with autism spectrum disorder.