نویسندگان:
نرگس عرب مقدم1 ، کریم عسگری2 ، غلامرضا دریابر3 ، مریم پورصادق فرد4 .1دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3استادیار، گروه ایمونولوژی، مرکز تحقیقات بیماری های خودایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز ، ایران.
4دانشیار، گروه نورولوژی، مرکز تحقیقات نورولوژی بالینی. دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران.
چکیده فارسی: هدف این پژوهش، بررسی رابطۀ عوامل ایمونولوژیک با کارکردهای شناختی در بیماران مولتیپل اسکلروزیس بود. طرح تحقیق همبستگی و روش پژوهش به‌لحاظ هدف بنیادی بود. جامعۀ پژوهش شامل بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در شهر شیراز و در سال 1401 بودند. 68 بیمار در سه گروه شامل 23 بیمار تازه تشخیص داده‌شده (ND)، 23 بیمار مبتلا به نوع عودکننده-بهبودیابنده (RRMS) و 22 بیمار مبتلا به نوع پیش‌روندۀ ثانویه (SPMS) شامل 55 زن و 13 مرد از طریق نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. همچنین 22 نفر (17 زن و 5 مرد) از افراد سالم همتاشده از نظر سن، جنس و تحصیلات در گروه کنترل قرار گرفتند. سطوح سرمی سایتوکین‌های اینترفرون گاما (IFN-γ)، اینترلوکین 6 (IL-6)، عامل نکروزدهندۀ تومور آلفا (TNF-α) و اینترلوکین 17 (IL-17) و نیز عامل نورون‌زایی مشتق از مغز (BDNF) بیماران و گروه کنترل به روش الایزا سنجش شد. برای ارزیابی کارکردهای شناختی از آزمون‌های یادگیری کلامی کالیفرنیا (CVLT-11)، حافظۀ فضایی مختصر-تجدیدنظرشده (BVMT-R)، جایگزینی نماد-ارقام (SDMT)، سیالی کلامی (COWAT) و عملکردهای اجرایی (D-KEFS) استفاده شد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS-26 به روش رگرسیون تجزیه و تحلیل شدند. تفاوت معناداری در کارکردهای شناختی و سطوح سرمی اینترفرون گاماواینترلوکین 17 و عامل نورون‌زایی مشتق از مغز در بیماران در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد. عامل نورون‌زایی مشتق از مغز پیش‌بینی‌کنندۀ مثبت حافظۀ دیداری-فضایی و عملکرد اجرایی در بیماران نوع عودکننده-بهبودیابنده و بیماران تازه تشخیص داده‌شده، اینترفرون گاما پیش‌بینی‌کنندۀ منفی عملکرد اجرایی در بیماران تازه تشخیص داده‌شده و عامل نکروزدهندۀ تومور آلفا پیش‌بینی‌کنندۀ منفی سرعت پردازش اطلاعات در بیماران مبتلا به نوع پیش‌روندۀ ثانویه بود. عامل نورون‌زایی مشتق از مغز و سایتوکین‌های اینترفرون گاما و اینترلوکین 17 نشانگرهای بالقوه‌ای برای ارزیابی برخی از کارکردهای شناختی در بیماران مولتیپل اسکلروزیس هستند.
Investigating the Relationship of Inflammatory Cytokines and Brain-Derived Neurotrophic Factor with Cognitive Functions in Multiple Sclerosis Patients
English Abstract: The aim of this study was to investigate the relationship between immunological factors and cognitive functions in patients with multiple sclerosis (MS). The methodology was fundamental in nature, and the research design was correlational. Patients diagnosed with multiple sclerosis comprised the research population. 68 patients with multiple sclerosis (MS) were selected through convenience sampling. These patients were divided into three groups: 23 newly diagnosed patients (ND), 23 patients with relapsing-remitting MS (RRMS), and 22 patients with secondary progressive types (SPMS). The patients were 55 women and 13 men. Additionally, the control group consisted of 22 healthy individuals (17 women and 5 men) who were matched based on their age, gender, and educational background. The ELISA method was used to measure the serum levels of cytokines IFN-γ, IL-6, TNF-α, and IL-17, as well as brain-derived neurogenesis factor (BDNF) in the control group and the patients. California Verbal Learning Tests (CVLT-11), Brief Spatial Memory-Revised (BVMT-R), Symbol Digit Substitution (SDMT), Verbal Fluency (COWAT), and Executive Functions (D-KEFS) were implemented to assess cognitive functions. SPSS-26 software was employed to analyze the data that was obtained using the regression method. Compared to the control group, patients exhibited substantial variations in cognitive functions and serum levels of cytokines IFN-γ, IL-17, and BDNF. In RRMS and ND patients, BDNF was a positive predictor of visual-spatial memory and executive function. In ND patients, IFN-γ was a negative predictor of executive function, and TNF-α was a negative predictor of information processing speed in SPMS patients. Neurotrophic factor BDNF and cytokines IFN-γ and IL-17 are potential biomarkers for the assessment of certain cognitive functions in patients with multiple sclerosis.