نویسندگان:

مژگان زندی¹ ، شهرام محمد خانی² ، محمد حاتمی³ .

¹دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روان‌شناسی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی.

²دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران.

چکیده فارسی: هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ اثربخشی و مکانیسم اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان متمرکز بر هیجان بر سلامت جنسی با درنظر داشتن نقش انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و کارآمدی هیجانی به‌عنوان متغیر مکانیسم در بیماران دیابتی نوع 2 بود. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ مبتلایان به دیابت نوع 2 ساکن شهر تهران بود که به درمانگاه‌های غدد بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1398 مراجعه کرده بودند. 45 فرد واجد شرایط و داوطلب (27 زن و 18 مرد) به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در سه گروه 15 نفرۀ درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان متمرکز بر هیجان و کنترل قرار گرفتند. برای گروه‌های آزمایش، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به‌صورت گروهی به مدت دوازده جلسۀ 60 دقیقه‌ای و درمان متمرکز بر هیجان به‌صورت گروهی به مدت هشت جلسۀ 60 دقیقه‌ای اجرا شد. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس رضایت جنسی لارسون، مقیاس کارآمدی هیجان و پرسشنامۀ پذیرش و عمل ویرایش 2 بودند. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS-26 و آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان متمرکز بر هیجان، با میانجی‌گری انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و کارآمدی هیجانی بر بهبود سلامت جنسی مبتلایان به دیابت نوع 2 تأثیرگذار است (0/05>P). براساس نتایج، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان متمرکز بر هیجان برای ارتقای سلامت جنسی مبتلایان به دیابت نوع 2 پیشنهاد می‌شود.

کلمات کلیدی: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ، دیابت نوع 2 ، درمان متمرکز بر هیجان ، سلامت جنسی .

Comparison of the Effectiveness and Mechanism of Effect of Acceptance and Commitment Therapy Based on Emotion-Focused Therapy on Sexual Health in Patients with Type 2 Diabetes: The Role of Psychological Flexibility and Emotional Efficiency

English Abstract: The aim of this study was to compare the effectiveness and mechanism of acceptance and commitment-based therapy and emotion-focused therapy in the context of sexual health in type 2 diabetic patients, with a particular emphasis on the influence of psychological flexibility and emotional efficiency. The present study was quasi-experimental with pretest-posttest with a control group. The statistical cohort consisted of all patients with type 2 diabetes who were referred to the endocrinology clinics of Tehran University of Medical Sciences in 2019. Three groups of 15 were randomly selected from the forty-five eligible individuals and volunteers who were selected using the cluster sampling method: acceptance and commitment-based therapy, emotion-focused therapy, and witness-based therapy. The Larson Sexual Satisfaction Questionnaire (LSSQ), Emotion Efficacy Scale (EES), and Acceptance and Action Questionnaire (AAQ) comprised the research instrument. Acceptance and commitment-based therapy was performed as a group for 12 60-minute sessions and emotion-focused therapy as a group for 8 60-minute sessions. Data were analyzed using SPSS-26 software and covariance analysis. Probability values of 0.05 were analyzed. The findings indicated that the variables of psychological flexibility and emotional efficiency serve as mechanism variables (P <0.05). The study’s findings indicate that the sexual health of patients with type 2 diabetes is influenced by acceptance and commitment-based therapy and emotion-focused therapy, which are characterized by psychological flexibility and efficacy.