نویسندگان:
مریم زادبر1 ، غلامرضا منشئی2 ، اصغر آقایی جشوقانی3 .1دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2دانشیارگروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
3استاد گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
چکیده فارسی: هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ اثربخشی درمان مواجهه‌ای واقعیت مجازی با درمان شناختی-رفتاری بر تحمل ابهام در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری دربرگیرندۀ افراد مراجعه‌کننده به مراکز خدمات مشاوره و روان‌شناختی نیک‌مهر شهر تهران در شش‌ماهۀ دوم سال 1398 بود. 45 نفر با نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه (15 نفر برای هر گروه) جایگزین شدند. 12 جلسۀ هشت‌دقیقه‌ای درمان مواجهه‌ای واقعیت مجازی (هفته‌ای دو جلسه به مدت شش هفته) و 12 جلسۀ 45 دقیقه‌ای درمان شناختی-رفتاری (هفته‌ای دو جلسه به مدت شش هفته) برای گروه آزمایش اجرا شد، اما گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. ارزیابی طی سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری به‌وسیلۀ پرسشنامۀ وسواسی-جبری مادزلی (MOCQ) و پرسشنامۀ تحمل ابهام (ATQ) انجام گرفت. داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بنفرونی در نرم‌افزار SPSS-23 تحلیل شدند. نتایج بیانگر آن بود که درمان مواجهه‌ای واقعیت مجازی و درمان شناختی-رفتاری بر تحمل ابهام در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی مؤثر است (0/05>p). علاوه‌براین مطابق نتایج آزمون تعقیبی، در میزان اثربخشی این دو درمان بر تحمل ابهام در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی تفاوت معناداری مشاهده نشد (p>0/05). با توجه به نتایج پژوهش مبنی بر عدم تفاوت اثربخشی درمان مواجهه‌ای واقعیت مجازی و درمان شناختی-رفتاری در افزایش تحمل ابهام، می‌توان از این دو درمان در جهت افزایش تحمل ابهام افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی بهره برد.
A Comparison of the Effectiveness of Virtual Reality Exposure Therapy with Cognitive-Behavioral Therapy on Ambiguity Tolerance in Individuals with Obsessive-Compulsive Disorder
English Abstract: The objective of this investigation was to evaluate the efficacy of cognitive-behavioral therapy for obsessive-compulsive disorder symptoms in individuals with the disorder in comparison to virtual reality exposure therapy. A quasi-experimental method was implemented, followed by a pretest-posttest and a two-month follow-up. The population consisted of all individuals who were referred to Nik Mehr Counseling and Psychological Services in Tehran during 2020 and 2021. Among them, 45 were selected through convenience sampling method, randomly assigned to experimental and control groups and administered Madzli's Obsessive-Compulsive Questionnaire (1980). Subsequently, the subjects were subjected to cognitive-behavioral therapy for 12 sessions (2 forty-five-minute sessions per week for 6 weeks) and virtual reality exposure for 12 sessions (2 eight-minute sessions per week for 6 weeks). No intervention was administered to the control group. The data was analyzed in SPSS.23 software using a Bonferroni post hoc test and mixed analysis of variance. The results indicated that both therapies were efficacious (F=192; Eta=0.67; P<0001) in reducing obsession syndromes in individuals with the disorder. Additionally, the follow-up test demonstrated that there is no statistically significant difference in the efficacy of these two therapies on individuals with obsessive-compulsive disorder (P<0.05). According to the results, since there is no difference in the effectiveness of virtual reality exposure therapy and cognitive-behavioral therapy, both can be applied to reduce obsession syndromes amongst people with the disorder.