نویسندگان:

ثمین بهارشانجانی¹ ، مرضیه دین دوست² ، رویا منتظری³ .

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

²دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³کارشناسی‌ارشد مشاوره خانواده، گروه مشاوره، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده فارسی: هدف پژوهش حاضر، شناسایی تجارب زیستۀ مادران از دورۀ آشیانۀ خالی بود. روش پژوهش حاضر کاربردی و از نوع کیفی پدیدارشناسی تفسیری است. جامعۀ آماری پژوهش، کلیۀ مادران شهر تهران در سال 1400 بودند که تمام فرزندانشان ازدواج کرده بودند. نمونۀ مورد مطالعه شامل 8 نفر از جامعۀ فوق بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. از افراد مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته به عمل آمد. سپس مکتوب و به روش اسمیت و اسبورن (2007) تجزیه و تحلیل شد. در این مطالعه شش مضمون اصلی شامل 1. ادراک مادر از فرزند، 2. همسرگزینی فرزند، 3. خروج فرزند از خانۀ پدری، 4. والدگری بعد از ازدواج فرزند، 5. ارتباط با همسر در دورۀ آشیانۀ خالی و 6. مقتضیات دورۀ سالمندی در تجارب مادران شناسایی شد. هریک از مضامین اصلی شامل زیرمضمون‌هایی بودند. جوهرۀ تجربه نیز ایفای نقش‌های چندجانبه با محوریت حفظ انسجام خانواده به‌دست آمد. مطابق یافته‌های پژوهش، به‌نظر می‌رسد فرزندان و امور مربوط به آن‌ها، حساس‌ترین مسئله برای والدین به‌ویژه مادر هستند و تمام مراحل زندگی والدین از جمله مرحلۀ آشیانۀ خالی، منطبق بر آن‌ها تنظیم می‌شود. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند برای غنی‌سازی ارتباط والد-فرزندی و ارتباط همسران در دورۀ آشیانۀ خالی، مورد استفادۀ خانواده‌ها و درمانگران قرار گیرد.

کلمات کلیدی: پدیدارشناسی ، مادران ایرانی ، آشیانۀ خالی .

The Lived Experience of Iranian Mothers in Empty Nest Period: A Phenomenological Study

English Abstract: The aim of the current investigation was to identify the lived experiences of mothers during the empty nest period. Qualitative descriptive phenomenology was implemented in the current investigation. The entire population of research statistics in 2021 comprised all mothers in Tehran whose offspring were all married. The preference sampling method was employed to select 8 individuals from the aforementioned population for the study sample. Interviews were conducted in a semi-structured format, which were subsequently verbatim implemented and analyzed using the Smith and Osborn method. Six primary themes were identified in this investigation:1) The mother's perception of the child; 2) The child choice of spouse; 3) The child's departure from the paternal household; 4) Parenting after the child’s marriage; 5) Communication with the spouse during the empty nest period; and 6) The necessities of old age and aging were identified in the experiences of mothers. Subthemes were present in each of the primary themes. The experience’s substance was also attained through the performance of multifaceted roles that prioritized the preservation of family unity. The research results indicate that children and their affairs are the most sensitive issue for parents, particularly mothers, and that all stages of their lives, including the empty nest stage, are regulated accordingly. The results of the present study can be utilized by families and therapists to fortify the parent-child relationship and the relationship between spouses during the empty nest period.