نویسندگان:
مریم محمدلو1 ، نعمت ستوده2 ، راهب قربانی3 ، سیاوش طالع پسند4 .1دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
2دانشیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
3استاد، گروه پزشکی اجتماعی، دانشکدۀ پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، سمنان، ایران.
4دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی ، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
چکیده فارسی: هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر بهبود توجه انتخابی، انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص بود. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ روش کمی، و از لحاظ گردآوری داده‌ها نیمه‌آزمایشی است که با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با استفاده از یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل صورت گرفت. جامعۀ آماری، شامل کلیۀ دانش‌آموزان مقطع ابتدایی معرفی‌شده به مراکز اختلالات یادگیری خاص، در شهر زنجان در سال تحصیلی 1401-1400 بود که 40 نفر از آن‌ها (22 پسر و 18 دختر) به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل (هر گروه20 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت دوازده جلسه مداخلات توان‌بخشی شناختی را دریافت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. داده‌ها با آزمون رایانه‌ای استروپ (SCWT) و ویسکانسین (WCST) جمع‌آوری و با نرم‌افزار spss-24 و آزمون اندازه‌گیری‌های مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد بعد از ارائۀ توان‌بخشی شناختی، میزان توجه انتخابی، انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی آزمودنی‌ها افزایش یافته و بین گروه آزمایش در پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری، از نظر میزان توجه انتخابی، انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (P˂0/01)؛ بنابراین می‌توان گفت توان‌بخشی شناختی بر بهبود توجه انتخابی، انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص، اثر مثبت داشته است. پیشنهاد می‌شود مراکز اختلالات یادگیری، از توان‌بخشی شناختی به‌عنوان رویکرد درمانی مؤثر در بهبود عملکرد شناختی دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری خاص استفاده کنند.
The Effectiveness of Cognitive Rehabilitation on Improving Selective Attention, Cognitive Flexibility and Academic Progress of Students with Specific Learning Disorders
English Abstract: The aim of this research was to investigate the efficacy of cognitive rehabilitation in enhancing academic achievement, cognitive flexibility, and selective attention in students with specific learning disabilities. This applied study employed a semi-experimental design with pretest-posttest, a quantitative research method, and an experimental and control group. The population included all elementary school pupils who were referred to learning disability centers in Zanjan during the academic year 2021-2022. A total of 40 participants (22 boys and 18 girls) were randomly assigned to the experimental and control groups (each group, 20 participants). The selection was conducted through convenience sampling. The control group was placed on a waiting list, while the experimental group received 12 sessions of cognitive rehabilitation interventions. The Stroop and Wisconsin Card Sorting Tests were employed to capture data, which were subsequently analyzed using SPSS24 and repeated measures analysis. The findings showed that after cognitive rehabilitation, the level of selective attention, cognitive flexibility, and academic achievement of the participants increased significantly. Selective attention, cognitive flexibility, and academic achievement were significantly different between the experimental and control groups in the pretest, posttest, and follow-up (P<0.01). Therefore, it is possible to infer that cognitive rehabilitation had a beneficial impact on the academic performance, cognitive flexibility, and selective attention of students with specific learning disabilities. Cognitive rehabilitation is an effective therapeutic approach that learning disability centers should employ to enhance the cognitive performance of students with specific learning disabilities.