نویسندگان:
زهرا یوسفی1 ، فاطمه دافعیان2 ، محمدمهدی مالکی پور3 ، اعظم شهبازی4 .1استادیار گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.
2دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران.
3دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی اسلامی، دانشگاه معارف قران و عترت اصفهان، اصفهان، ایران.
4دانش‌آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.
چکیده فارسی: هدف مطالعۀ حاضر کشف مؤلفه‌های دینگریزی در بین نوجوانان پسر بود. این پژوهش کیفی از نوع نظریه زمینه‌ای ساخت‌گرایی اجتماعی چارمز (2005) بود. برای نمونه‌‌‌گیری از روش هدفمند از نوع متجانس استفاده شد. معیار تعداد شرکت‌کنندگان بر اساس اشباع نظری بود؛ بهاین منظور، پس از مراجعه به هفت مدرسۀ پسرانۀ مذهبی اصفهان، تعداد 10 دانشآموز باتوجه‌به ملاک‌های ورودِ علاقه به همکاری، اجازۀ ضبط و پیاده‌سازی مصاحبه‌ها و بازه سنی 15 تا 18 سال و ملاک‌های خروجِ نداشتن مشکلات جسمانی و روانشناختی حاد و نداشتن تمایلات دینگریزی، انتخاب شد. به‌منظور گردآوری داده‌‌‌ها از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته از نوع کانونی استفاده شد. تحلیل نظریۀ زمینه‌ای به‌روش چارمز (2014) سه مؤلفه را آشکار کرد؛ الف) چیستی دینگریزی حاوی سه کد محوری بود که عبارت بودند از: 1) میل به تصمیم‌گیری بر اساس تشخیص فردی، 2) انتخاب دین در جایگاه یکی از انواع ارزش‌های زندگی، 3) رفتار کردن بر اساس تشخیص‌های فردی؛ ب) طبقۀ چرایی دینگریزی با کدهای محوری؛ 1) علل فردمدار (با کدهای بازِ بیدار شدن غرایز، کنجکاوی و نصیحت‌گریزی، ناتوانی از مدیریت غرایز) و 2) علل دیگرمدار (با کدهای بازِ دوستان و خانواده، نقش جامعه و رسانه و برخوردهای اجتماعی) و ج) طبقۀ چگونگی دینگریزی با کدهای محوری: 1) همرنگی با جماعت (با کدهای بازِ همرنگی با دوست و همرنگی با خانواده)، 2) پیداکردن شواهد خلاف برای دینداری (برداشت به نفع دینگریزی از رویدادهای اجتماعی، بیش‌تعمیم‌دهی به نفع دینگریزی) و 3) پیدا کردن شواهد موافق برای دینگریزی (خطایابی از دینداران و برداشت‌های خود مؤید از دین). باتوجه‌به نتایج حاصل، می‌توان گفت برای اصلاح دینگریزی راهبردهایی باید طراحی شوند که هر چهار بُعد دینگریزی را پوشش دهند؛ در غیر این صورت، ممکن است، راهبردهای اصلاحی نتیجۀ لازم را نداشته باشند.
A Qualitative Study of the Causes of Irreligiousness Boy Adolescents in Religious Families
English Abstract: The aim of the present study was to discover the components of irreligiousness among boy adolescents. This qualitative research was based on the social constructionist theory of Charmaz (2005). For sampling, a targeted method of homogeneous type was used. The criterion of the number of participants was based on theoretical saturation. For this purpose, after visiting seven religious boys' schools in Isfahan, the number of 10 students according to the entry criteria of interest in cooperation, permission to record and implement interviews and the age range of 15 to 18 years and the exit criteria of not having physical and psychological problems acute and not having religious aversion tendencies, was chosen. In order to collect data, a semi-structured focal type interview was used. The analysis of the contextual theory by the method of Charmaz (2014) revealed three components: a) The nature of atheism contained three core codes, which were: 1) the desire to make decisions based on individual diagnosis, 2) choosing religion as one from the types of life values, 3) acting based on individual diagnoses; b) the class of reasons for atheism with axial codes; 1) individual-oriented causes (with open codes of awakening instincts, curiosity and avoiding advice, inability to manage instincts) and 2) other-oriented causes (with open codes of friends and family, the role of society and the media, and social interactions) and c) the category of how to avoid religion With the main codes: 1) matching with the congregation (with open codes of matching with friend and matching with family), 2) finding contrary evidence for religiosity (inference in favor of atheism from social events, overgeneralization in favor of atheism) and 3) Finding supporting evidence for atheism (finding fault with religious people and positive perceptions of religion). According to the results, it can be said that to correct irreligiousness, strategies must be designed to cover all four dimensions of irreligiousness, otherwise, the correction strategies may not have the necessary results.