نویسندگان:

¹استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

²دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده فارسی: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تطابق برنامۀ درسی قصد­شده و اجرا­شدۀ دروس تعلیم و تربیت اسلامی در رشتۀ علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه اساتید و دانشجومعلمان بوده است. روش پژوهش بر مبنای هدف کاربردی و بر­اساسِ روش گردآوری داده‌­ها، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعۀ آماری شامل تمامی اساتید دروس تعلیم و تربیت اسلامی و دانشجومعلمان ورودی 1399 و 1400 رشتۀ علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی اقلید بود. در بخش اساتید از روش نمونه­‌گیری سرشماری استفاده و تمامی اساتید (12 نفر) برای نمونه انتخاب شدند. در بخش دانشجومعلمان، از 425 دانشجومعلمان محصل در دروس تعلیم و تربیت اسلامی، 200 نفر با روش تصادفی ساده برای نمونۀ پژوهشی انتخاب شدند. وضعیت برنامۀ درسی اجرا­شده با استفاده از پرسشنامۀ محقق‌­ساخته و فرم مشاهدۀ رفتار مدرسان بررسی شد. داده­‌های جمع‌­آوری‌­شده با کمک شاخص­‌های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده­‌ها نشان داد در مجموع، میزان مطابقت مؤلفه­‌های اهداف، محتوا، روش­‌های تدریس و شیوۀ ارزشیابی برنامۀ درسی قصد­شدۀ دروس تعلیم و تربیت اسلامی با برنامۀ درسی اجرا­شده از دیدگاه اساتید و دانشجومعلمان کمتر از حد متوسط بوده است. از نظر اساتید و دانشجویان مؤلفۀ ارزشیابی در درس اسناد، قوانین و سازمان آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران و مؤلفۀ اهداف در درس نقش اجتماعی معلم از دیدگاه اسلام، میانگین بالاتر از حد متوسط را نشان دادند. همچنین در درس فلسفۀ تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، از نظر اساتید  تنها مؤلفۀ محتوا میانگین بیشتر از حد متوسط را نشان داد. با عنایت به نتایج حاصل، دانشگاه فرهنگیان با تدوین برنامۀ درسی قصدشده منسجم­‌تر و برگزاری دوره‌­های آموزشی مؤثر برای اساتید می­‌تواند به اهداف ترسیم‌­شده در دروس تعلیم و تربیتی دست یابد.

Investigating the Degree of Conformity between the Intended and Implemented Curriculum of Islamic Education Courses in the Field of Educational Sciences at Farhangian University

English Abstract: The aim of the present study was to investigate the degree of compliance between the intended and implemented curriculum of Islamic education courses in the field of educational sciences at Farhangian University from the perspective of professors and student teachers. The research method was based on an applied objective and based on the data collection method, a descriptive survey type and the statistical population included all professors of Islamic education courses and student teachers entering 2019 and 2020 in the field of educational sciences at Shahid Beheshti Eqlid Farhangian University. In the professors' section, census sampling method was used and all professors (12 people) were selected for the sample. In the student teachers' section, 200 people were selected for the research sample from 425 student teachers studying in Islamic education courses by simple random method. The status of the implemented curriculum was examined using a researcher-made questionnaire and a form for observing the behavior of instructors. The collected data were analyzed with the help of descriptive and inferential statistical indicators. The results of the data analysis showed that, overall, the degree of correspondence between the components of the objectives, content, teaching methods, and evaluation method of the intended curriculum of Islamic education courses with the implemented curriculum from the perspective of professors and student teachers was below average. From the perspective of professors and students, the evaluation component in the course of documents, laws, and the organization of education in the Islamic Republic of Iran and the component of objectives in the course of the social role of the teacher from the perspective of Islam showed an average above average. Also, in the course of the philosophy of formal and general education in the Islamic Republic of Iran, from the perspective of professors, only the content component showed an average above average. Considering the results obtained, Farhangian University can achieve the goals outlined in education courses by developing a more coherent intended curriculum and holding effective training courses for professors.