نویسندگان:

مرتضی طاهری¹ ، زهرا جلیلی² ، عباس عباسپور³ ، راحله گندمکار⁴ .

¹دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

²دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

³استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

⁴دانشیار گروه زبان‏‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده فارسی: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یکی از موضوعات برجستۀ نظام تعلیم و تربیت کشور در دهۀ اخیر بوده است. تحقق اهداف این سند همانند تمام سیاست‏ها و اصلاحات آموزشی تحت‌تأثیر تعبیر و فرایندهای تعدیل و سازگاری مجریان آن قرار گرفته و لزوماً منطبق با مقصود آنان اجرا نمی‌شود. هدف این مطالعه، شناخت و تبیین معنای ساخته شده و تعابیر مدیران مدارس از نقش خود در طول پیاده‌سازی و اجرای سند تحول بود که با استفاده از روش پدیدارشناسی و برمبنای چارچوب شناختی معناسازی انجام شد. داده‏‌ها از طریق مصاحبۀ نیمه‏‌ساختار‏یافته و عمیق با 8 مدیر دبیرستان دولتی دورۀ دوم در چهار منطقه 3، 6، 7 و 13 شهر تهران که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند، گردآوری شد. تحلیل اطلاعات بر مبنای روش تحلیل داده‌های کیفی مایلز و هوبرمن به شکل‌‏گیری سه دسته مضمون اصلی «ابهام»، «مستندساز» و «عوامل فردی و موقعیتی» منجر شد. یافته‌‏های پژوهش نشان‏‌دهندۀ ابهام مدیران مدارس در زمینۀ ادراک متن سند و چگونگی اجرای آن در مدارس بود. الزام به اقدام در چنین شرایطی، مدیران مدرسه را به سمت ساخت معنای دیگری از نقش خود سوق داده است؛ آن‌ها نقش خود را به عنوان «مستندسازان» اجرای سند تحول تعبیر می‌کنند. ساخت این معنا تحت‌تأثیر عوامل فردی شامل تصور تکرار مکررات و سعی بی‌فایده و همچنین عوامل موقعیتی شامل قابلیت اجرا، قوانین و مقررات و جایگاه ارزشی صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد با وجود تلاش‏های انجام شده در راستای اجرای سند تحول در مدارس، از منظر مدیران مدرسه مقصود اصلی از اجرای سند چندان حاصل نشده است. توجه سیاستگذاران به عوامل شکل‌دهندۀ معناسازی می‌تواند در طراحی سیاست‏های آموزشی و اجرای مؤثرتر آن‏ها کمک کننده باشد.

کلمات کلیدی: مدیران مدارس ، سند تحول ، اصلاحات آموزشی ، اجرای سیاست ، معناسازی .

Principals' Sensemaking in the Path of Fundamental Reform Document of Education Implementation

English Abstract: The implementation of the Fundamental Reform Document of Education (FRDE) has been one of the significant issues of the education system in our country in the last decade. FRDE, similar to all educational policies and reforms, is affected by the adaption process and is not necessarily implemented according to policymakers’ intentions.The aims of this study is to understand and explain the meaning made by school principals of their role during the implementation of FRDE and investigates how to implement the transformation document. This qualitative study was conducted using the phenomenology method and based on the cognitive framework of sensemaking. Data was gathered through semi-structured and in-depth interviews with 8 public high school principals in four district 3, 6, 7, and 13 of Tehran. Participants were selected using purposive sampling. Data analysis method of Miles et al. (2014) led to the formation of three main theme categories “ambiguty”, “documentary”, and “individual and situational factors”. Finding illuminates, the ambiguity of FRDE’s text and how it is transitioning to practice. The requirement to act in such a situation leads principals to make another sense of their role and they perceive themselves as documenters. In light of the findings, forming this meaning was affected by individual factors including same-old and to-no-avail attempts, as well as situational factors including the extent of applying, rules and regulations, and value position. According to the findings, despite the efforts made to implement the FRDE in schools, the main purpose of the implementation of it has not been achieved. The attention of policymakers to the factors that shape sensemaking can help in designing educational policies and more effective implementation.