نویسندگان:

نیلوفر کلانتری¹ ، محمدرضا نیستانی² ، محمدرضا نیلی³ .

¹گروه‌علوم‌تربیتی‌،دانشکده‌علوم‌تربیتی و‌روانشناسی، دانشگاه‌ اصفهان، اصفهان‌، ایران.

²گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

³گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده فارسی: هدف: رفتارهای فرانقشی در گروه‌های آموزشی، که فراتر از وظایف رسمی هستند، نقش مهمی در بهبود کیفیت و عملکرد مؤسسات آموزش عالی ایفا می‌کنند. این رفتارها می‌توانند به افزایش انگیزه، بهبود روابط کاری و ارتقای سطح آموزشی کمک کنند. این پژوهش با هدف ارزیابی کیفیت رفتارهای فرانقشی در گروه‌های آموزشی دانشگاه اصفهان انجام شده است. 
روش‌شناسی: این پژوهش کاربردی با رویکرد آمیخته و روش اکتشافی متوالی (کیفی-کمی) انجام شد. در بخش کیفی، با 15 متخصص (به روش نمونه‌گیری هدفمند) مصاحبه شد و مؤلفه‌های رفتارهای فرانقشی شناسایی گردید. در بخش کمی، 140 مدیر و عضو هیئت علمی از سه حوزه مختلف به پرسشنامه پاسخ دادند. داده‌های کیفی با تحلیل مضمون و داده‌های کمی با نرم‌افزار SPSS27 تحلیل شدند. 
یافته‌ها:  وضعیت کلی رفتارهای فرانقشی در گروه‌های آموزشی دانشگاه اصفهان در سطح متوسط است. مؤلفه‌هایی مانند «ارتباط دوستانه و مؤثر با دانشجویان و دانش‌آموختگان» و «تقویت ارتباطات بین‌گروهی» در حد متوسط قرار دارند. در مقابل، مؤلفه‌های «ارتقای کیفیت پروژه‌های تحقیقاتی»، «فراهم کردن شرایط برای بهبود دانش و مهارت‌های دانشجویان» و «تعاملات حرفه‌ای و عاطفی اعضای گروه‌ها» به طور معناداری بالاتر از حد متوسط هستند. با این حال، مؤلفه‌های «ترویج ارتباط با مدیران، کارآفرینان و سازمان‌های مرتبط» و «حضور اجتماعی فعال» به طور معناداری پایین‌تر از حد متوسط و در سطح نامطلوب قرار دارند. 
نتیجه‌گیری و پیشنهادها:  اگرچه در گروه‌های آموزشی دانشگاه اصفهان تا حدودی به رفتارهای فرانقشی توجه شده است، اما تا وضعیت مطلوب فاصله وجود دارد. پیشنهاد می‌شود دانشگاه با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ارائه مشاوره و حمایت از فعالیت‌های فرانقشی، گام‌های مؤثری در این زمینه بردارد. 
نوآوری و اصالت: این پژوهش با رویکردی نوآورانه و اکتشافی، تصویری جامع از رفتارهای فرانقشی در گروه‌های آموزشی ارائه می‌دهد. با توسعه ابزار سنجش معتبر و ارائه الگوی کاربردی، این مطالعه می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌های کشور کمک کند.

کلمات کلیدی: د‌انشگاه اصفهان ، برنامه‌ریزی آموزشی ، گروه‌های آموزشی ، رفتارهای فرانقشی ، ارزیابی کیفیت .

Evaluation of the quality of extra-role behaviors in academic departments(case study: university of Isfahan)

English Abstract: Aim:  Extra-role behaviors in academic departments, which go beyond formal duties, significantly enhance the quality and performance of higher education institutions. These behaviors positively impact motivation, working relationships, and educational outcomes. This study evaluates the quality of extra-role behaviors in academic departments at the University of Isfahan.  Methodology:  This applied research employed a mixed-method, sequential exploratory approach (qualitative-quantitative). First, text mining was used to gather comprehensive data, followed by interviews with 15 key experts selected through purposive sampling to identify components of extra-role behaviors. In the quantitative phase, 140 managers and faculty members from three fields responded to a questionnaire. Qualitative data were analyzed using thematic analysis, and quantitative data were processed using SPSS27.  Results: The overall status of extra-role behaviors in the academic departments at the University of Isfahan is average. Components such as "friendly and effective communication with students and graduates" and "strengthening intergroup communication" are at an average level. However, "improving the quality of research projects," "enhancing students' knowledge and skills," and "professional and emotional interactions among department members" are significantly above average. In contrast, "promoting group communication with managers, entrepreneurs, and related organizations" and "efforts to maintain an active social presence" are significantly below average and unsatisfactory.  Conclusions and Suggestions: While extra-role behaviors are somewhat addressed in the university's academic departments, they fall short of the ideal. It is recommended that the university implement measures such as educational workshops, group counseling, and support for extra-role activities to improve the situation.  Innovation and Originality: This study offers an innovative and exploratory approach to understanding extra-role behaviors in academic departments. By developing a valid measurement tool and proposing an applicable model, it contributes to enhancing the quality of education and research in universities nationwide