نویسندگان:

عظیم کوهی جناقرد¹ .

چکیده فارسی: هدف این پژوهش آسیب شناسی شوراهای مدارس و ارائه راهکارهای مناسب برای تقویت نقش شوراهای معلمان، مدرسه و دانش‌آموزی مدارس کشور است. نمونه آماری براساس فرمول کوکران، 211 مدرسه بود که به روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای از استانهای خوزستان، قم، خراسان شمالی، یزد، ایلام، اصفهان، سیستان و بلوچستان و شهر تهران انتخاب شده است. این پژوهش غیر آزمایشی از نوع توصیفی است و داده­ها با سه روش پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده به تفکیک هر شورا گردآوری شد. برای تحلیل داده­ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمونT) استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می­دهد که بخشی از آسیبهای فعالیت شوراها در مدارس کشور مربوط به وظایف مقرر آنها از لحاظ محتوایی و اجرایی است که باید مورد اصلاح و بازنگری قرار گیرد. برخی از بندهای وظایف هر سه شورا را می‌توان حذف کرد و برخی از موارد جدید را به آن افزود. در هر سه شورا، برحسب رتبه عوامل محدودیتهای مالی و زمانی با اهمیت همسان (توأماً با حدود 62 درصد) و عدم صراحت و شفافیت آیین‌نامه اجرایی مهمترین علل آسیب شوراهای مدارس است. مطابق نتایج حاصل مهم­ترین راهکارهای تقویت شوراهای مدارس عبارت اند از: 1. اصلاح و تغییر آیین‌نامه شوراها از نظر وظایف، اختیارات، منابع مالی و زمان جلسات 2. ایجاد ارتباط ساختاری مناسب شوراهای درون مدرسه، میان مدارس و با منطقه، استان و سطح وزارتخانه. همچنین پیشنهاد می­شود برای تقویت نقش شوراها در مدارس، مدیریت شوراهای معلمان و دانش‌آموزی را اعضای شورا انتخاب کنند و مدیر مدرسه بر امور شوراها نظارت داشته باشد. در آیین‌نامه اجرایی ابلاغی، وظایف  هر شورا مشخص شده است ولی حدود اختیارات شوراها به طور دقیق مشخص نیست. با توجه به اینکه شوراها از ارکان مدارس هستند، لازم است شرح اختیارات قانونی هر شورا نیز تعیین شود.

کلمات کلیدی: مشارکت ، آسیب‌شناسی ، شورا ، شورای معلمان ، شورای مدرسه ، شورای دانش‌آموزی .

Pathology of School Councils and Proposing Appropriate Strategies to Promote their Roles

English Abstract: The purpose of the present research was to evaluate the structure and performance of school councils and propose appropriate strategies to promote the role of teachers’, school and students’ councils. The sample of the study included 211 schools which were selected based on Cochron’s formula. The sample was drawn via multi-stage sampling in the provinces of Khuzestan, Qom, North Khorasan, Yazd, Ilam, Isfahan, Sistan and Baluchestan, and Tehran. In this non-experimental descriptive study, the data were collected through questionnaires, interviews, and observations. The obtained data were analyzed via descriptive and inferential statistics (t test). Results showed that the malfunction of school councils is partly due to their executive responsibilities, a fact that requires revision. Several amendments can be made to the duties of the councils and some exclusion also seems necessary. In the three aforementioned councils, monetary and time constraints (a total of 62%) and ambiguity of executive bylaws are respectively the most important causes of malfunction of school councils. According to the research findings, the most significant strategies for promoting school councils are: 1. Revising councils’ bylaws in terms of responsibilities, monetary resources, and the time of the meetings; 2. Establishing appropriate structural relationship among councils at school, district, province and ministerial levels. In addition, it is suggested that the heads of teachers’ and students’ councils are selected by the respective councils’ members and school principals maintain oversight of councils’ operation. In the case of the executive bylaws of each council, responsibilities of the councils have been identified; however, councils' extent of authority has not been clarified. Hence it is required that each council's extent of legal authority be described and determined.

Keywords: participation , pathology , council , teachers’ council , school council , students’ council .