نویسندگان:

¹استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

چکیده فارسی: نفس ناطقه انسانی از بدو موجودیت، دو وجه متلازم و متفاعل بالفعل بنام عقل نظری و عملی دارد که همان شاکله‌ی فطری مختص انسان می‌باشد. از اقتضائات این شاکله‌ی فطری، این است که در بستر تکوین، تدریجاً وجه خودآگاه (عقلانی) آن به فعلیت می‌رسد. با تحقیق در مبانی حکمت سینوی روشن شده است که از نظر شیخ الرییس ، اولاً غایت عقل عملی، تکامل عقل نظری و غایت عقل نظری، تحقق عملی سعادت انسان است؛ یعنی یک تفاعل دوسویه پلکانی اشتدادی. ثانیاً وی عفت را به عنوان رأس فضایل اخلاقی( شعبه ای از عقل عملی) مُلهَم از شریعت می‌داند که مبدأ آن حیاء است و حیاء را فضیلت قوه‌‌ی تمییزیه یعنی عقل می‌داند ؛ از مقدمات فوق نتیجه می‌شود که عفت از لوازم فطری دستگاه عاقله انسانی است که در بستر تکوین و تکامل قوه عاقله، در عین متعلَّق عقل نظری بودن، در وجه عقل عملی تحقق عینی یافته و در لباس حیاء و مصادیق آن در ساحت های مختلف رفتار انسان، به قصد ایصال انسان به سعادت، تجلی پیدا می‌کند. بنابراین، سه مؤلفه‌ی عقل، فطرت و عفت به مثابه وجوهی از شاکله‌ی وجودی انسان، متلازم و غیر قابل انفکاک هستند و تحقق وجودی هر‌یک از آنها مشروط است به تجلی و تحقق آن‌دوی دیگر! لذا صحت کنشگری عقل و فطرت مستلزم رفتار عفیفانه است که خود را در مصادیق عملی و عینی با حیاء بودن متجلی می‌سازد. همچنین به اقتضاء صحت عکس نقیض، عدم عفت و حیاء، بالضروره حاکی است از عدم صحت رأی عقل و فعلیت تام فطرت.

Explanation of the ontological combination of intellect-chastity-nature based on the principles of Sinavi wisdom

English Abstract: Since the beginning of existence, the human speaking soul has two related and actual interacting aspects, namely theoretical and practical reason, which is the same natural form specific to humans. One of the requirements of this natural form is that in the context of evolution, its self-aware (rational) aspect is gradually realized. By researching the foundations of Sinavi wisdom, it has been clarified that according to Sheikh Al-Raees, firstly, the goal of practical reason is the evolution of theoretical reason, and the goal of theoretical reason is the practical realization of human happiness; It means a stepwise two-way reaction. Secondly, he sees chastity as the head of moral virtues (a branch of practical reason) inspired by the Sharia, whose origin is modesty, and he considers modesty to be a virtue of the power of discernment, that is, reason; from the above premises, it can be concluded that chastity is one of the natural accessories of the human intellectual system, which in the context of the development and evolution of the intellectual faculty, while being related to the theoretical intellect, has been objectively realized in the form of practical intellect and in the dress of modesty and its examples in different areas of human behavior. , is manifested with the intention of bringing people to happiness. Therefore, the three components of reason, nature, and chastity, as aspects of human existence, are interrelated and inseparable, and the existence of each of them is conditional on the manifestation and realization of the other two! Therefore, the correctness of the activism of intellect and nature requires chaste behavior, which manifests itself in practical and objective examples with modesty. Also, according to the truth of the opposite, the lack of chastity and modesty necessarily indicates the lack of truth of the judgment of the intellect and the actuality of the whole nature.