نویسندگان:

¹علامه طباطبایی

²استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه تهران

چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف مسئله‌شناسی‌‌ بی‌حجابی در جامعة ایران انجام شد. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر نظریه‌پردازی زمینه‌ای و با بکارگیری تکنیک مصاحبة نیمه‌ساختاریافته با 20 نفر از اساتید (14 مرد و 6 زن) رشته‌های علوم‌اجتماعی و آینده‌پژوهی از دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبائی ‌و شهید بهشتی به عنوان جامعه نخبگانی مصاحبه شد. روش نمونه‌گیری هدفمند و بر اساس اشباع نظری بود. متن مصاحبه‌ها با استفاده از نرم‌افزار 10MAXQDA کدگذاری شد. نتایج نشان داد ستیز فرهنگی و کنش سیاسی و امنیتی بی‌حجابی در ایران به عنوان مقوله هسته پژوهش در دو قالب عدم پذیرش حجاب به عنوان یک تکلیف قانونی و شکل‌گیری اعتراض در قالب نافرمانی مدنی به شکل عادی‌سازی پوشش‌های ناهنجار نمایان شده است. همچنین مقوله‌هایی چون تغییر تدریجی فضای گفتمانی جامعة زنان به ازای افزایش بهره‌مندی علمی و شکل‌دهی به جنبش‌های اجتماعی، کم‌رنگ شدن فضا-مکان‌های زنانه و محوری شدن فضا-مکان خیابان به عرصة کنشگری زنانه و همراهی مرجعیت الگویی در قالب سلبریتی‌ها در باورمندی به پدیدة بی‌حجابی به عنوان عوامل ستیز فرهنگی جامعه شناسایی شد که در مواجهه با آنها، راهکارهایی نظیر ِفعال کردن مکانیسم و شیوه‌های بازدارندگی بدحجابی و بی‌حجابی از مسیر تقویت بنیان خانواده، اجتناب از دوگانه‌سازی گفتمان شرعی -الزام قانونی، کثرت‌گرایی فرهنگی-سیاسی سبک زندگی مطابق با قواعد نظام و اتخاذ سیاستگذاری مناسب در محیط‌های کسب و کار خصوصی و غیر خصوصی از طریق ارائة دستورالعمل‌های خاص مربوط به نوع پوشش در محیط‌های کسب‌وکار و تقویت گفتمان اقناع‌سازی ارائه شد. با توجه به نتایج پژوهش، برای جلوگیری از نافرمانی مدنی به کنش سیاسی توجّه همزمان به دو بعد فرهنگی و سیاسی حجاب به صورت توأمان پیشنهاد می‌گردد.

The issue of veiling: Cultural conflict and political and security action

English Abstract: The current research was conducted with the aim of studying the problem of veiling in Iranian society; For this purpose, whether veiling is considered a cultural demand or it was considered as a political action. Qualitative research method based on contextual theorizing and using semi-structured interview technique, 20 professors (14 men and 6 women) of social sciences and future studies from Tehran, Allameh Tabatabai and Shahid Beheshti universities were interviewed as an elite society. The sampling method was purposeful and based on theoretical saturation. The text of the interviews was coded using 10MAXQDA software. The results showed that the cultural conflict and political and security problem as the core category of the research of not wearing a hijab in Iran is manifested in two forms: not accepting the hijab as a legal duty and the formation of protest in the form of civil disobedience in the form of normalizing abnormal clothing. Also, categories such as the gradual change of the discourse space of the women's society in order to increase the scientific benefit and shape social movements, the dimming of women's space-places and the centralization of the street space-place to the arena of female activism and the accompanying model authority in the form of celebrities in believing in the phenomenon of veiling The cultural conflict factors of the society were identified, and in the face of them, solutions such as activating the mechanism and methods of deterring modesty and non-hijab from the path of strengthening the family foundation, avoiding the dichotomy of Sharia discourse - legal obligation, cultural-political pluralism of lifestyle in accordance with the rules of the system and Adoption of appropriate policies in private and non-private business environments was presented through providing specific guidelines related to the type of coverage in business environments and strengthening persuasive discourse. According to the results of the research, in order to prevent civil disobedience to political action, simultaneous attention to the two cultural and political dimensions of the hijab is suggested as a twin.