نویسندگان:

هاجر ذبیحی¹ ، سلمان نعمتی² ، مریم برقعی³ .

¹دانش‌پژوه دکتری قرآن و علوم گرایش روان‌شناسی، گروه علوم قرآن و حدیث، مجتمع آموزشی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران / مدیر گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزشی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

²استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

³استادیار و مدیر گروه فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده فارسی: مشاوره روان‌شناختی از راهکارهای مهم کاهش تعارضات خانواده و پیشگیری از تزلزل خانواده است، ازسوی دیگر تمکین به‌معنای انجام وظایف زناشویی توسط زوجه (زن) اصلی‌ترین حق زوج، پس از عقد نکاح است. از جمله مسائلی که با حق تمکین زوج تعارض دارد، خروج زن از منزل بدون اذن زوج برای مشاوره به‌منظور رفع آسیب‌های روانی و تعارضات خانوادگی است. پژوهش حاضر باهدف بررسی فقهی حکم خروج زن از منزل برای مشاوره روان‌شناختی به‌روش تحلیلی- اسنادی با رویکرد تجزیه و تحلیل اجتهاد دینی- روان‌شناختی آیات و روایات انجام شد. بین فقهای شیعه درمورد مشروط بودن خروج زن از منزل به اذن شوهر، دو نظریه وجود دارد: نخست، نظر مشهور فقهاست که در هیچ شرایطی حق خروج از منزل را بدون اذن و رضایت شوهر مجاز نمی‌دانند. دوم، نظریاتی که خروج زن از منزل بدون اذن شوهر را درصورتی‌که سبب نشوز شود غیر مجاز می‌دانند. در پاسخ به نظر اول، نتایج بررسی‌ها نشان داد که براساس قاعده‌های لاضرر، تعامل به معروف، قوامیت مرد، آیه وقایه -و بازداری زن و فرزندان از آتش جهنم- و نیز مطلوبیت رجوع به خبره و کارشناس، خروج زن از منزل بدون اذن شوهر برای مشاوه روان‌شناختی درصورتی‌که به شرایط روحی و روانی شوهر توجه شود و نیز با رعایت مراتب تدریج مجاز است؛ چراکه سبب استحکام بنیان خانواده شده و از آسیب‌های فردی و خانوادگی عمیق‌تر که منجر به طلاق می‌شود، جلوگیری می‌کند.

کلمات کلیدی: فقه ، تمکین ، زوج ، زوجه ، مشاوره ، روان شناختی ، خروج از منزل .

A Jurisprudential Study of the Ruling on the Woman Leaving the House for Psychological Counseling

English Abstract: Psychological counseling is one of the important strategies for reducing family conflicts and preventing family instability. On the other hand, obedience, meaning the fulfillment of marital duties by the wife (woman), is the most important right of the couple after the marriage. Among the issues that conflict with the right of obedience of the couple is the woman leaving the house without the husband's permission for counseling in order to eliminate psychological damages and family conflicts. The current study aimed to jurisprudentially investigate the ruling on the woman leaving the house for psychological counseling using an analytical-documentary method with the approach of analyzing religious-psychological Ijtihad of verses and narratives. Among Shiite jurists, there are two theories about the conditionality of the woman leaving the house with the husband's permission: first, according to the well-known opinion of jurists, under any circumstances, the woman does not have any right to leave the house without the husband's permission and consent. Second, theories that consider the woman leaving the house without the husband's permission to be impermissible if it causes disobedience. In response to the first opinion, the results of the studies showed that based on the principles of non-harm (La Zarar), interaction in a good way, the husband's responsibility, the verse of Veghayah - and preventing women and children from the fire of hell - as well as the desirability of referring to an expert, it is permissible for the woman to leave the house without her husband's permission for psychological counseling if the husband's mental and physical conditions are taken into account and the gradual steps are observed; because it strengthens the foundation of the family and prevents deeper personal and family damages which lead to divorce.