نویسندگان:
سیدحسین علیانسب1 ، محمد مهدوی2 ، مریم عطری خطیبی3 .1دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی دو رویکرد تکریم و تحقیر زن در کتب تفسیری تسنیم و مفاتیح‌الغیب انجام شد و به این سؤال که کدام رویکرد تفسیری با مراد قرآن در منزلت زن انطباق بیشتری دارد، پاسخ داد. برایناساس با این پیش‌فرض که برخی خوانش‌ها از متون دینی در سمت وسو دادن به تلقی‌های بدبینانه از اسلام در مورد زنان مؤثر است، دیدگاه‌های تفسیری فخر رازی در تفسیر مفاتیح‌الغیب و دیدگاه‌های آیت‌الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم در محورهای شخصیت، حقوق خانوادگی، حقوق اجتماعی و حقوق مالی زن به‌روش تحلیلی- اسنادی با رویکرد تطبیقی بررسی شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که مشی فقهی و کلامی، روش بهره‌گیری از روایات و تحولات عصر این دو مفسر در شکل‌گیری نگرش آنها و تفسیر آیات مرتبط با منزلت زنان مؤثر بوده است و نگرش تحقیرآمیز فخر رازی به زن، نه‌فقط نظر اسلام نیست بلکه مورد نقد آیت‌الله جوادی آملی قرار گرفته است و اندیشمندان متعددی از اهل‌سنت نیز آن را به چالش کشیده‌اند.
A Study on the Contrast of Two Approaches of Honoring and Despising Women in the Interpretive Books of Tasnim and Mafatih al-Ghaib
English Abstract: This research aimed to examine two approaches of honoring and despising women in the interpretive books of Tasnim and Mafatih al-Ghaib, and to answer the question of which interpretive approach is more consistent with the intention of Quran regarding the status of women; thus, with the assumption that some readings of religious texts are effective in leading to pessimistic perceptions of Islam regarding women, the interpretive views of Fakhr Razi in the interpretation of Mafatih al-Ghaib and the views of Ayatollah Javadi Amoli in the interpretation of Tasnim were examined using a comparative analytical-documentary method in the areas of personality, family rights, social rights, and financial rights of women. The findings of the research showed that the jurisprudential and theological approach, the method of utilizing the narratives, and the changes of the era of these two commentators were effective on shaping their attitude and interpreting the verses related to the status of women, and that Fakhr Razi's derogatory attitude toward women is not only not the opinion of Islam, but has also been criticized by Ayatollah Javadi Amoli, and numerous Sunni scholars have also challenged it.