چکیده فارسی: نفوذ هرگونه مغالطه در آمارها با توجه به کاربرد آمار در زندگی انسانهای امروزی می‌تواند آمار را تبدیل به یک سلاح مخرب و زیانبار کند. روشهای ایجاد مغالطه در آمار اغلب ثابت است و آگاهی از این روشها می‌تواند سبب شکل‌گیری تفکر انتقادی نسبت به آمارها شود. بی‌شک کتابهای درسی یکی از مهم‌ترین ابزارهای آگاهی‌بخش برای انسانهای امروزی است. در همین راستا پژوهش حاضر در پی بررسی این موضوع است که مباحث آماری کتابهای دوره دوم متوسطه چگونه با مغالطه‌های آماری برخورد می‌کنند. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار و با رویکرد توصیفی-تفسیری صورت گرفته است. تحلیل در این پژوهش براساس مضامینی همچون مغالطه‌های ناشی از تبیینهای نادرست، ادعاهای بدون استدلال و مغالطه‌های استدلالهای ربطی صورت گرفته و اعتمادسازی به شیوۀ ایجاد یک مسیر ممیزی بوده است. اسناد هدف در این مطالعه فصول و مباحث آماری مندرج در کتابهای ریاضی سالهای دهم تا دوازدهم رشته‌های علوم تجربی و انسانی و همچنین آمار و احتمال سال یازدهم ریاضی و فیزیک بوده است. یافته‌ها نشان دادند که از میان رشته‌های علوم انسانی، تجربی و ریاضی و فیزیک، کمترین میزان آگاهی‌بخشی در زمینۀ مغالطات آماری مربوط به دو رشته علوم تجربی و ریاضی و فیزیک است. این در حالی است که در سالهای اخیر بیشترین استقبال دانش‌آموزان دوره اول متوسطه برای ادامه تحصیل در این رشته‌ها بوده است که خود هشداری به متصدیان آموزشی است که در آینده نزدیک بیشتر فارغ‌التحصیلان ما ممکن است به پذیرندگان بی‌چون‌وچرای آماری تبدیل شوند.
A Search for Statistical Fallacies within the Senior High School Textbooks
English Abstract: Given the extent to which statistics are used in today’s lives, any misguided utilization of numerical data can be considered a weapon of destruction and harm. Ways by which statistics are misused are known, and knowing them can help with the development of a critical view in regards to statistics. To assess the extent to which the coverage of Statistics in the high school textbooks includes familiarization of students with statistical fallacies, senior high school textbooks on mathematics in all three areas of study were content analyzed to determine the coverage of topics such as inaccurate explanations, unreasonable claims, and misguided relevancies. The findings show that from among the three areas of high school study, the textbooks for the experimental science area, as well as those for the Math & Physics area of study, have the least coverage of statistical fallacies. Given the fact that most of the junior high school graduates attend these two areas when attending high school, it can be expected that in the future most of our high school graduates would lack a critical view of statistics.
Keywords: highschool , statistical fallacies , statistic , Statistics Textbooks .