نویسندگان:

¹گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شیراز

²گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده فارسی: مقدمه: والدین به‌عنوان مهم­ترین عامل جامعه‌پذیر کردن کودکان و نوجوانان محسوب می­شوند. پژوهش­ها رابطه بین قدردانی و کاهش رفتار جامعه پسند را مورد تأیید قرار داده‌اند، از این ‌رو هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه کنترل روان‌شناختی والدین و رفتار جامعه پسند با واسطه­ گری هیجان اخلاقی قدردانی بود.
روش: روش پژوهش از نوع توصیفی –همبستگی و جامعه آماری شامل دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر یزد در سال تحصیلی 1399-1400 بود. حجم نمونه 350 نفر و با روش نمونه ­گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند که ‏در‎ ‎نهایت 308 نفر پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند. به‌منظور اندازه ­گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه کنترل روان‌شناختی والدین (سوننس و همکاران،2010)،  مقیاس چند مؤلفه ­ای قدردانی (مورگان و همکاران، 2017) و مقیاس گرایش­های جامعه پسند (کارلو و راندال، 2002) استفاده گردید.
 یافته­ ها: داده­‌ها با استفاده از نرم­ افزار AMOS و در قالب الگوی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که کنترل روان‌شناختی والدین، رفتار جامعه پسند را به‌طور منفی و معنادار پیش‌بینی می­کند. رابطه قدردانی و رفتار جامعه پسند به‌صورت معکوس و معنادار بود. علاوه بر این، نقش واسطه­ گری قدردانی در رابطه بین کنترل روان‌شناختی والدین و رفتار جامعه پسند مورد تأیید قرار گرفت (05/0p<).
 نتیجه ­گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش می­توان نتیجه گرفت کنترل روان‌شناختی والدین کمتر در بافت خانواده و مهارت بیشتر فرزندان در هیجان اخلاقی قدردانی، موجبات ارتقاء رفتار جامعه پسند آن‌ها را فراهم می­سازد.

Parental Psychological Control and Children's Pro-social Behavior: A Mediating Role of Gratitude a Moral Emotion

English Abstract: Introduction: Parents are considered as the most important factor in socializing children and adolescents. Researches has confirmed the effectiveness of gratitude on the pro-social behavior; hence the purpose of this study is to explain the relationship between parent’s psychological control and children’s pro-social behavior by the mediation of the gratitude. Methods: The research method is a descriptive correlation study. The statistical population of the study included all high school students in Yazd in the academic year ‎2020-2021‎. The sample size was 350 people who were selected with the multi-stage cluster sampling method and 308 people completed the questionnaires. Research Measurement included Dependency-Oriented and Achievement-Oriented Psychological Control Scale (Soenens et al, 2010), Multi-component Gratitude Measure (Morgan et al, 2017) and Pro-social Tendencies Measures (Carlo & Randall, 2002) that have been completed by students.  Results: The findings using structural equation modeling showed that final model has a good fitness. Also, findings of research hypothesis analysis showed that psychological control of parents could negatively and statistically significant predict pro-social behavior and relationship between gratitude and pro-social behavior was negatively and significant Moreover, the mediation role of gratitude in the relationship between parental psychological control and pro-social behavior was confirmed. Conclusion: According to the research findings, it can be concluded that less psychological control of parents in the family context, and more children's skills in gratitude, can promotes their pro-social behavior.