نویسندگان:
فاطمه السادات میرحسینی1 ، حسن اسدزاده2 ، اسماعیل سعدی پور3 ، علی دلاور4 ، کامران شیوندی چلیچه5 .1دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
4استاد، گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
5استادیار،گروه روان‌شناسی تربیتی،دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده فارسی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارتهای ذهن‌آگاهی بر شایستگی اجتماعی و ناگویی خلقی کودکان با علائم اختلال اضطراب انجام شد. پژوهش نیمه‌آزمایشی (با گروه آزمایش و گواه) با طرح سه‌مرحله‌ای (پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری) و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری شامل کودکان دارای اختلال اضطراب بود که در پایۀ چهارم و پنجم دبستان در سال تحصیلی 1401-1400 در شهر تهران مشغول به تحصیل بودند. تعداد 36 کودک (21 دختر و 15 پسر) با اختلال اضطراب به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به شیوۀ تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند. کودکان گروه آزمایش آموزش مهارتهای ذهن‌آگاهی را در ده جلسۀ 75 دقیقه‌ای دریافت کردند. در این پژوهش از مقیاس اضطراب کودکان (CIQ)، پرسشنامۀ ناگویی خلقی (AQ) و مقیاس شایستگی اجتماعی (SCS) استفاده شد. داده‌ها با تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS-23 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد آموزش مهارتهای ذهن‌آگاهی بر شایستگی اجتماعی (0001>P؛ 55/0=Eta؛ 39/42=F) و ناگویی خلقی (0001>P؛ 53/0=Eta؛ 16/38=F) کودکان با علائم اختلال اضطراب تأثیر معنادار دارد. براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت آموزش مهارتهای ذهن‌آگاهی، با بهره‌گیری از کسب آگاهی از هیجانات، آگاهی از اعمال پنج حس اصلی بدن و به‌کارگیری ذهن‌آگاهی در زندگی روزمره می‌تواند روشی کارآمد درجهت بهبود شایستگی اجتماعی و کاهش ناگویی خلقی در کودکان با علائم اختلال اضطراب باشد.
Effectiveness of Mindfulness Skills Training on Social Competence and Alexitimia of Children with Symptoms of Anxiety Disorder
English Abstract: The purpose of the current research endeavor was to examine the efficacy of mindfulness skills training in enhancing the social competence and alexitimia of children who exhibit symptoms consistent with anxiety disorder. With experimental and control groups, a three-stage design (pre-test, post-test, and follow-up) and a two-month follow-up period, the research methodology was semi-experimental. The study’s statistical population comprised Tehran-based children in the fourth and fifth grades of primary education during the academic year 2020-2021 who exhibited symptoms consistent with anxiety disorders. A purposive sampling method was employed to select 36 children (21 girls and 15 boys) who exhibited symptoms of anxiety disorder. These children were then randomly assigned to either the experimental or control groups. Ten and a half-hours of mindfulness skills training were allocated to the students in the experimental group. The present investigation employed the Children’s Anxiety Scale (CAS), the Alexitimia Questionnaire (IQ), and the Social Competence Scale (SCS). The data were subjected to analysis using mixed ANOVA in the SPSS-23 software. Children exhibiting symptoms of anxiety disorder benefit significantly from mindfulness skills training in terms of social competence (p<0001, Eta=0.55, F=42.39) and alexitimia (p<0001, Eta=0.53, F=38.16), according to the findings. Based on the results obtained from the current investigation, it can be inferred that mindfulness skills training may serve as an effective approach to enhance social competence and reduce anxiety symptoms in children diagnosed with anxiety disorder. This is achieved through the development of emotional and five-sensory awareness, as well as the incorporation of mindfulness practices into daily life.