نویسندگان:
نرگس کشاورز ولیان1 ، سعید حسن زاده2 ، لیلا کاشانی وحید3 ، مریم اساسه4 .1دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی کودکان استثنایی، دانشکدۀ ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
4گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده فارسی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های عصب‌روان‌شناختی بر مهارت خودکنترلی و شایستگی اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی انجام شد. روش پژوهش آزمایشی (با گروه آزمایش و گواه) با طرح سه مرحله‌ای (پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری) و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کودکان دختر مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بود. 26 کودک مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و به شیوۀ تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند (14 کودک در گروه آزمایش و 12 کودک در گروه گواه). کودکان در گروه آزمایش، آموزش مهارت‌های عصب‌روان‌شناختی را طی یک ماه و نیم در 12 جلسۀ 60 دقیقه‌ای دریافت کردند. در این پژوهش از پرسشنامۀ اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی (ADHDQ)، پرسشنامۀ خودکنترلی (SCQ) و مقیاس شایستگی اجتماعی (SCS) استفاده شد. داده‌ها با تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS-23 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد آموزش مهارت‌های عصب‌روان‌شناختی بر مهارت خودکنترلی (0001>P؛ 54/0=Eta؛ 42/28=F) و شایستگی اجتماعی (0001>P؛ 60/0=Eta؛ 13/37=F) کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی تأثیر معنادار دارد. براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت آموزش مهارت‌های عصب‌روان‌شناختی با بهره‌گیری از تقویت توجه و تمرکز، کارکردهای اجرایی و تقویت سازمان‌دهی شناختی و ذهنی می‌تواند به‌عنوان روشی کارآمد برای بهبود مهارت خودکنترلی و شایستگی اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی به‌کار گرفته شود.
Efficacy of Neuropsychological Skills Training on the Self-Control Skills and Social Competence in the Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)
English Abstract: The purpose of the current research endeavor was to examine the effectiveness of neuropsychological skills training in enhancing self-control abilities among children diagnosed with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). Experimental methodology (control and experimental groups), three-stage design (pre-test, post-test, and follow-up), and a two-month follow-up period comprised the study. During the academic year 2021-2022, the statistical population of the present study comprised minors with ADHD residing in the city of Tehran. Twenty-six children diagnosed with ADHD were selected using a multi-stage clustered random sampling method. These children were then allocated at random into two groups: the experimental group comprised fourteen children, while the control group comprised twelve. Over the course of one and a half months, the children in the experimental group were instructed in neuropsychological skills for a total of twelve sixty-minute sessions. The present study utilized the Attention Deficit Hyperactivity Questionnaire (ADHDQ) (Brock & Clinton, 2007), the Self-Control Questionnaire (SCQ) (Kendal & Wilcox, 1979), and the Social Competence Scale (SCS) (Cohen & Rosman, 1972). The data were subjected to analysis using mixed ANOVA in the SPSS-23 software. Children with ADHD who received neuropsychological skills training demonstrated significant improvements in self-control (p<0001, Eta=0.54, F=28.42) and social competence (p<0001, Eta=0.60, F=37.13). According to the findings of the present study, it is possible to conclude that neuropsychological skills training can be an effective method for enhancing the social competence and self-control abilities of children with ADHD by bolstering executive functions, attention, and concentration, as well as cognitive and mental organization. .