نویسندگان:
راحله صادقی1 ، فاطمه سادات فاطمی2 ، اسماعیل صدری3 .1دانشجوی دکتری، گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی پایین انجام شد. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل دانش‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطۀ منطقۀ 14 شهر تهران بود که در سال 1399-1398 تحصیل می‌کردند. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای، 30 نفر با معدل پایین نمرۀ 15 انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. ابزار سنجش شامل پرسشنامۀ بهزیستی روانشناختی (RSPWB) و اشتیاق تحصیلی (AEQ) بود. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه هر هفته یک جلسۀ 60 دقیقه‌ای تحت آموزش ذهن‌آگاهی کابات‌زین (2013) قرار گرفتند. دانش‌آموزان قبل از آموزش، پس از آموزش و بعد از گذشت دو ماه از آموزش پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و نرم‌افزار SPSS-24 استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد آموزش ذهن‌آگاهی بر بهبود بهزیستی روانشناختی و اشتیاق تحصیلی مؤثر بوده و میزان آن را افزایش داده است. به‌نظر می‌رسد مداخلۀ ذهن‌آگاهی بتواند دانش‌آموزان را متمرکزتر و به تنظیم هیجان آن‌ها کمک کند تا انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند و کنترل هوشیارانۀ افکار، احساسات و اعمال خود را بهبود بخشند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد استفاده از آموزش ذهن‌آگاهی برای مراکز آموزشی بسیار مهم است تا بهزیستی روانشناختی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان ارتقا یابد.
The Effectiveness of Mindfulness Training on Psychological Well-being and Academic Engagement for Students with Low Academic Achievement
English Abstract: The aim of this study was to determine the efficacy of mindfulness training on the psychological well-being and academic engagement of low-achieving female high school pupils. The research method was quasi-experimental and included a pre-test, post-test, follow-up, and control group. The statistical population included all secondary school students in Tehran’s 14th district during the 2019-2020 school year. 30 individuals with low academic achievement in the first semester of education (GPA: low score 15) were selected and randomly assigned to experimental (15 individuals) and control (15 individuals) groups using a multi-stage random sampling method. Scale of Psychological Well-Being (RSPWB) and Academic Engagement Questionnaire (AEQ) were assessment instruments. Eight sessions were devoted to mindfulness instruction for the participants. Following the training, the post-test and follow-up were administered two months later. The data were analyzed using analysis of variance with repeated measures and software (SPSS-24). Mindfulness training was found to be effective in enhancing psychological well-being and academic engagement. It appears that mindfulness interventions have the potential to make students more focused, to help them regulate their emotions and become more flexible, and to improve their conscious control over their thoughts, feelings, and actions. Therefore, educational institutions must implement mindfulness training in order to promote students' mental health and academic engagement.