نویسندگان:
گلاره رضایی کنگرشاهی1 ، مسعود شهبازی2 ، امین کرایی3 ، سیده زهرا علوی4 .1دانشجوی دکتری، گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحداهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2استادیار گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجدسلیمان، ایران.
3استادیار، گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
4استادیار، گروه روان‌شناسی،دانشکده علوم انسانی، واحد سوسنگرد، دانشگاه آزاد اسلامی، سوسنگرد، ایران.
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما بر علائم سوگ و مشکل‌های رفتاری کودکان سوگوار انجام شد. روش پژوهشی حاضر طرح آزمایشی تک‌موردی، از نوع طرح‌های خط پایه چندگانۀ ناهم‌زمان بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کودکان سوگوار شهر کرج بود که در طول شش ماه گذشته پدر یا مادر خود را از دست داده بودند. اجرای پژوهش از بهمن 1399 تا اردیبهشت 1400 به طول انجامید. نمونۀ پژوهش شامل 3 کودک 10 تا 11 ساله بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند براساس ملاک‌های ورود به پژوهش انتخاب شدند. گروه آزمایش درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما را طی دو و نیم ماه در 10 جلسۀ 75 دقیقه‌ای دریافت کردند. پرسشنامه‌های استفاده‌شده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ سوگ کودکان (CQQ) و سیاهۀ رفتاری کودکان (CBCL) بود. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS-22 و براساس فرمول به روش‌های ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا و فرمول درصد بهبودی تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد در متغیر سوگ میزان بهبودی اول تا سوم 34، 53/27 و 29 و مقدار شاخص پایا به‌ترتیب 18/3، 56/3 و 14/3 محاسبه شد. در متغیر مشکل‌های رفتاری درون‌نمود میزان بهبودی برای آزمودنی‌های اول تا سوم به‌ترتیب 66/46، 50/31، 02/38 و مقدار شاخص تغییر پایا 14/2، 96/2 و 07/2 محاسبه شد. همچنین در متغیر مشکل‌های رفتاری برون‌نمود میزان بهبودی برای آزمودنی‌های اول تا سوم به‌ترتیب 95/45، 82/40، 98/46 و مقدار شاخص تغییر پایا 34/2، 02/2 و 98/1 محاسبه شد. مقدار شاخص تغییر پایا پس از درمان برای هر سه آزمودنی در هر سه متغیر بالاتر از ارزش Z یعنی 96/1 بود. براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت درمان شناختی-رفتاری می‌تواند روشی کارآمد برای کاهش سوگواری و مشکل‌های رفتاری کودکان سوگوار باشد.
Effectiveness of Trauma-Focused Cognitive-Behavioral Therapy on the Grief Symptoms and Behavioral Problems of Bereaved Children (One-Month Follow-Up)
English Abstract: The purpose of the present study was to investigate the effectiveness of trauma-focused cognitive-behavioral therapy on the bereavement symptoms and behavioral problems of grieving children. In this investigation, a single-case experimental design with incongruent multiple baseline designs was used. The statistical population of the present research was comprised of bereaved children in the city of Karaj who have lost a parent within the past six months. The investigation was conducted between January and May of 2021. The research sample consisted of three minors aged 10 to 11 who were selected using a method of purposive sampling based on the inclusion criteria. During two and a half months, the experimental group received ten 75-minute sessions of trauma-focused cognitive-behavioral therapy. This study utilized the Children’s Grief Questionnaire (CGQ) and the Child Cehavior Checklist (CBCL) as questionnaires. The study’s data were analyzed using the statistical software SPSS-22, visual representation, the dynamic change index, and the improvement percentage formula. The degree of improvement in the variable of grief was 34, 27.53, and 29 for the first, second, and third subjects, respectively, and the calculated dynamic change index was 3.18, 3.56, and 3.14. Moreover, the degree of improvement in the variable of internalized behavioral problems was 46.66, 31.50, and 38.02 for the first, second, and third subjects, respectively, and the calculated dynamic change index was 2.07, 2.96, and 2.14. In addition, the degree of externalized behavioral disorders was 46.98, 40.82, and 45.92 for the first, second, and third subjects, respectively, and the calculated dynamic change index was 2.34, 2.02, and 1.98. After treatment, the amount of dynamic change index was greater than Z (1.96); the results of this study suggest that cognitive-behavioral therapy is an effective method for reducing the bereavement and behavioral problems of grieving children.