نویسندگان:
سمیه صفاری بیدهندی1 ، حسن اسدزاده2 ، نورعلی فرخی3 ، فریبرز درتاج4 .1دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
4استاد، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه انجام شده است. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و طرح تحقیق از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه است. جامعۀ آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر دورۀ متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 است. در این پژوهش، 40 دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه قرار گرفتند (20 دانش‌آموز در گروه آزمایش و 20 دانش‌آموز در گروه گواه). گروه آزمایش مداخلۀ آموزش خودشفقتی را طی یک ماه در 7 جلسۀ 60 دقیقه‌ای دریافت کرد. پرسشنامه‌های استفاده‌شده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ تاب‌آوری تحصیلی (ARQ) و نشاط ذهنی (MVS) است. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوۀ تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 23 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره متوسطه تأثیر معنادار دارد (001/0 p<). بدین‌صورت که این مداخله توانسته به افزایش تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره متوسطه منجر شود؛ بنابراین می‌توان گفت آموزش خودشفقتی با بهره‌گیری از فنونی مانند آشنایی با مفهوم ذهن‌آگاهی، پذیرش هیجانات، رویارویی با هیجانات، مهارت مسئولیت‌پذیری فردی و خودآگاهی می‌تواند روشی کارآمد برای افزایش تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه باشد.
Efficacy of Self-Compassion Training on Educational Resilience and Mental Vitality in High School Students
English Abstract: The present study was conducted to investigate the effectiveness of self-compassion training on academic resilience and mental vitality of high school students. The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test with a control group. It was applied in relation to the purpose. The statistical population includes high school female students in the city of Tehran in the academic year 2019-20.A multistage clustered random sampling was used to select 40 students and they were randomly divided into an experimental group and a control group (20 in the experimental group and 20 in the control group). The experimental group received seven sixty-minute training sessions on self-compassion for one month. The questionnaires used in the study were the Academic Resilience Questionnaire (ARQ) and the Mental Vitality Scale (MVS). The data were analyzed using ANCOVA method. The results showed that self-compassion training had a significant effect on academic resilience and mental vitality of high school students (p<0.001), so this intervention led to an increase in academic resilience and mental vitality of high school students. Therefore, it can be said that self-compassion training is an effective method to increase high school students’ school resilience and mental vitality by using techniques such as familiarity with the concept of mindfulness, accepting emotions, confronting emotions, personal responsibility skills, and self-awareness.