نویسندگان:
نفیسه دم ریحانی1 ، علی پولادی ریشهری2 ، عزت دیره3 ، محمد رضا بردبار4 .1دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2استادیار، گروه روان‌شانسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، واحد بوشهر، بوشهر، ایران.
3استادیار گروه روانشناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
4دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز، مرکز تحقیقات هماتولوژی، شیراز، ایران.
چکیده فارسی: پژوهش حاضر، با هدف بهبود حافظه فعال و سرعت پردازش در کودکان و نوجوانان بقایافته از سرطان لوسمی لنفوبلاستی حاد که شیمی‌درمانی دریافت کرده‌اند، با بهره‌گیری از توانبخشی شناختی انجام شده است. این مطالعه به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات، نیمه آزمایشی است، جامعه مورد مطالعه شامل 60 کودک و نوجوان (32 دختر و 28 پسر) بقایافته از لوسمی لنفوبلاستیک حاد با سابقه شیمی‌درمانی است که در طول یک سال اخیر به مرکز درمانی امام رضا (ع) شهر شیراز مراجعه کرده‌اند. شرکت‌کنندگان به شیوه نمونه‌گیری مبتنی بر هدف و گمارش تصادفی در دو گروه مداخله (آزمایشی) و انتظار (کنترل) قرار داده شدند که هر گروه شامل 30 نفر بوده است (16 دختر و 14 پسر). گروه مداخله طی 12 جلسه 45 دقیقه‌ای با استفاده از نرم‌افزار «آموزش بهسازی توجه و حافظه فعال» (WMT)، تحت توانبخشی شناختی قرار گرفتند. داده‌ها به کمک آزمون هوش وکسلر کودکان نسخه چهار(WISC-4)، در سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری (2 ماه پس از پس‌آزمون) جمع‌آوری شد. تحلیل آماری در دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تحلیل کواریانس) به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 20 انجام شد. یافته‌ها نشان داد که تغییرات مثبت و معناداری در حافظه کاری و سرعت پردازش گروه آزمایش به این شرح حاصل شده است:01/0p <، میانگین پیش‌آزمون حافظه فعال در گروه آزمایش و کنترل به ترتیب 40/12 و60/11، میانگین پس‌آزمون به ترتیب 25/17 و50/11، میانگین پیش‌آزمون متغییر سرعت پردازش در گروه آزمایش و کنترل به ترتیب: 45/51 و 70/51 و میانگین پس‌آزمون به ترتیب 95/59 و 70/51. بنابراین، به‌نظر می‌رسد توانبخشی شناختی بتواند برای کودکان و نوجوانان بقایافته از سرطان لوسمی حاد لنفوبلاستی مفید باشد.
The Effectiveness of Cognitive Rehabilitation on the Working Memory and Processing Speed in Children and Adolescents Survived from Acute Lymphoblastic Leukemia
English Abstract: The purpose of this study was to promote working memory and processing speed in children and adolescents surviving from acute lymphoblastic leukemia with a history of chemotherapy, utilizing a cognitive rehabilitation training. The population of this research, which is an applied and quasi-experimental study, included 60 adolescents survived from acute lymphoblastic leukemia (32 female and 28 male) with a history of chemotherapy who attended Imam Reza Outpatient Oncology Clinic (Shiraz, Iran) during last year[AJ1] (1397- 1398). The participants were assigned using target-based sampling and random assignment methods to two groups of intervention and waiting list (control group) (n=30 per group, 16 female & 14 male). The subjects in the experimental group were provided with 12 forty-five -minute sessions of cognitive rehabilitation training, using the software “CogMed”. The data was obtained using the Wechsler Intelligence Scale for Children (WISC-4) in three stages of pretest, post-test, and follow-up (2 months after post-test). Data analysis was performed using descriptive and inferential statistics (analysis of covariance). Results showed significant improvements in the scores of working memory and processing speed in the intervention group (p < 0.01, working memory mean in pretest in experimental and control group respectively: 12.4 and 11.60 & in post-test: 17.25 and 11.50; and processing speed mean in pretest in experimental and control group respectively: 51.45 & 51.70 and in post-test: 59.95 & 51.70). Thus, cognitive rehabilitation appears to be useful for adolescents with acute lymphoblastic leukemia.