نویسندگان:

سید محمد حسین میرابوطالبی¹ ، سجاد مهدی زاده² ، سید محمد کاظمی قهفرخی³ ، سجاد ایمانی پور⁴ .

¹دانشجوی دکتری حکمرانی فرهنگی، مدرسه حمرانی شهید بهشتی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

²استادیار، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ص)، تهران، ایران

³استادیار، پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

⁴دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشکده هنر، رسانه و فضای مجازی شهید آوینی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده فارسی: برای فهم پدیده‌های خاص باید از نمونه‌های خرد استفاده کرد که بتواند جزئیات را با عمق بیشتر از طریق شناخت زمینه‌یابی، شیوه‌های متنوع تعامل عقلانی و غیرعقلانی مردم با هم، فهم آن‌ها از جهان و چگونگی پردازش این کار، تشریح کند. از سوی دیگر امروزه اینستاگرام برای فهم «بازنمایی و نمایش خود»، «اجتماعات آنلاین» و «زندگی‌های روزمره» میانجی شده در نسبت با سایر پلتفرم‌ها و رسانه‌های اجتماعی برتری دارد. بر این اساس هدف از انجام این پژوهش، شناخت گونه‌های مختلف بازنمایی شده از نقش مادری در سکوی مجازی اینستاگرام و چهره ترسیم‌شده از مادری، توسط مادران بلاگر در این سکو است. برای وصول به این هدف پس از نمونه‌گیری هدفمند (۲۱۰ پست اینستاگرامی حاصل نمونه‌گیری) از روش تحلیل محتوای کیفی برای صورت‌بندی آنها بهره گرفته شده است. یافته‌های به‌دست‌آمده از تحلیل محتوای صفحات کاربران، نشان می‌دهد دو گونه مادری اثباتی - ساختاری و سلبی - تعارضی در شبکه اجتماعی اینستاگرام در حال بازنمایی است. مادری نوع اول بر مبنای حوزه شناختی (تعالی‌بخشی مادری)، عقلانی (تقدم لوازم و شرایط بر مادری) و سنتی (تمرکز بر روال‌های طبیعی و عرفی مادر شدن) به‌گونه‌ای مثبت و ضروری بازنمایی می‌شود؛ اما در نوع دوم به دلیل شناختی (فراموش‌شدن خود شخصی مادر) و عاطفی (تعارض مادری با لذت و اهداف شخصی مادر) به شکل سلبی تصور می‌گردد.

کلمات کلیدی: سبک زندگی ، اینستاگرام ، مادری ، گونه‌شناسی .

Typology of mother's role in Instagram social network

English Abstract: In today's era, with the expansion of modern ideologies and the feminist dimensions embedded within them, the concept of motherhood for women has undergone significant changes. The proliferation of media, particularly social networks, has greatly accelerated these transformations by providing platforms for audience networking and the creation of personalized content. The objective of this research is to explore the various representations of motherhood on the virtual platform of Instagram and the portrayal of motherhood crafted by blogging mothers on this platform. To achieve this goal, purposeful sampling was employed (yielding 210 Instagram posts as the sample), along with observation as a tool for data collection and qualitative content analysis as the primary methodology. Findings from the content analysis of user pages reveal two types of users based on motivation: selective mothers and hesitant mothers. Additionally, based on their reasons for defining the role of motherhood, users are classified into three categories: traditionalist mothers, cognitive mothers, and idealist mothers. Accordingly, the manner of engagement, the narrative style of daily life, and the sharing of photos and writings vary across these groups. Key themes identified as shared and recurring across these content productions include the representation of maternal courage, motherhood persistence aligned with traditional patterns, the portrayal of the "supermom" (perfect/ideal mother), the display of maternal beauty and artistry, the depiction of maternal joy, the ideal mother archetype, and the simplicity of mothers’ everyday lives.