نویسندگان:

طیبه محمدی نیا¹ ، شهناز صداقت زادگان² ، حسینعلی قجری³ ، مهدی رضائی⁴ .

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی. گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور. تهران. ایران

²دانشیار گروه علوم اجتماعی. دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³هیئت‌علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور. تهران. ایران

چکیده فارسی: سالمندان ناتوان از جمله گروه‌های جمعیتی نیازمند مراقبت هستند که اعضای خانواده، به ویژه زنان، نقش اصلی را در مراقبت از آنها ایفا می‌کنند. این مطالعه با روش مرور نظام‌مند، به بررسی ۱۴ مقاله کیفی فارسی منتشرشده بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۳ پرداخته است که در پایگاه‏های اطلاعاتی (مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ، پایگاه مجلات تخصصی نور ، بانک اطلاعات نشریات کشور ، پرتال جامع علوم انسانی)  نمایه شده­اند تا تجارب زیسته مراقبان خانوادگی سالمندان را تحلیل کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مراقبان، به‌ویژه زنان، تجارب متنوعی از مثبت تا بسیار منفی را گزارش کرده‌اند به‌گونه‌ای که در ایران، پدیده‌های «سالمندی زنانه» و «مراقبت زنانه» در حال ظهور هستند. مراقبان تحصیل‌کرده و شاغل با فشار مضاعف ناشی از تعارض نقش‌ها و عدم توازن بین زندگی شخصی و مراقبتی مواجه‌اند. منابع در اختیار خانواده، مانند مسکن و درآمد، کیفیت مراقبت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مراقبت دائمی از سالمندان، حضور اجتماعی مراقبان، به ویژه زنان را محدود نموده است. شناخت نیازها و انتظارات مراقبان، از جمله نیاز به آموزش، حمایت عاطفی و سیستم‌های مراقبتی، برای توانمندسازی آن‌ها و بهبود کیفیت مراقبت ضروری است. این مطالعه بر لزوم توجه بیشتر به چالش‌های مراقبان و طراحی سیاست‌های حمایتی هدفمند تأکید می‌کند.

کلمات کلیدی: زنان ، تجربه زیسته ، سالمند ، مرور نظام‌مند ، مراقب .

Caregivers of the elderly: A systematic review of three decades of research on the experience of family care for the elderly

English Abstract: Elderly individuals with disabilities are among the demographic groups in need of care, where family members, particularly women, play a central role in providing this care. This study employs a systematic review method to analyze 14 qualitative Persian articles published between 1991 and 2024, indexed in the Sid, Noormags, Magiran, and Ensani databases, with the aim of exploring the lived experiences of family caregivers of elderly individuals. The findings reveal that caregivers, especially women, report a wide range of experiences, from positive to highly negative, indicating the emergence of phenomena such as "feminization of aging" and "feminization of care" in Iran. Educated and employed caregivers face dual pressures due to role conflicts and an imbalance between personal life and caregiving responsibilities. Family resources, such as housing and income, significantly influence the quality of care, while the constant demands of elderly care limit the social participation of caregivers, particularly women. Understanding the needs and expectations of caregivers, including the need for training, emotional support, and caregiving systems, is essential for their empowerment and the improvement of care quality. This study emphasizes the necessity of greater attention to the challenges faced by caregivers and the design of targeted support policies.