نویسندگان:

ناصر کمالپورخوب¹ ، محمدرضا روزبهانی² ، خسرو نظری³ .

¹استادیار دانشگاه فرهنگیان

²استادیار دانشگاه فرهنگیان

³دانشگاه فرهنگیان تهران

چکیده فارسی: هدف این مطالعه واکاوی نظری ماهیت رابطه‌ی خانواده و مدرسه بود. برای دست‌یابی به این هدف، سه پیش‌فرض‌ اولیه شامل: محور بودن مدرسه برای شکل‌گیری رابطه میان خانواده و مدرسه؛ محور بودن خانواده برای شکل‌گیری رابطه، و مشارکتی و همپا بودن این دو خرده‌نظام طرح شد. برای تحلیل این پیش‌فرض‌ها، سه پارادایم رفتارگرایی، انتقادی و تعامل-گرایی اجتماعی که به‌نوعی توانستند به هرکدام از پیش‌فرض‌ها پاسخ دهند، مبنای تحلیل قرار گرفت. یافته‌های مطالعه نشان داد، در پارادایم رفتارگرایی، مدرسه، محور تصمیم‌گیری است و خانواده به عنوان یک عنصر بیرونی است که به صورت مقطعی و در مواردی که مدرسه تشخیص دهد، ورود می‌کند. در پارادایم انتقادی، خانواده با نقد ابعاد و کنشگران مدرسه، تبدیل به عنصر تصمیم‌گیر و ساخت‌دهنده زیست‌بوم مدرسه، اعم از انتخاب معلم، شکل مدرسه، تعیین محتوا و هدایت مدرسه با هماهنگی ارکان محلی ظهور می‌یابد. در پارادایم تعامل‌گرایی اجتماعی، نه مدرسه تصمیم‌گیرنده صِرف است، نه خانواده تعیین‌کننده راهبردها می‌باشد؛ بلکه هر دو با مشارکت هم بر مبنای مشترکات به ایفای نقش می‌پردازند. به‌عبارتی در این پارادایم، اصلِ کار، با مشارکت خانواده، مبناست.

کلمات کلیدی: خانواده ، مدرسه ، پارادایم انتقادی ، پارادایم تعامل‌گرایی اجتماعی ، پارادایم رفتارگرایی .

The Nature of the Family-School Relationship: How is this relationship interpreted within the framework of macro paradigms?

English Abstract: The aim of this study was to theoretically explore the nature of the family-school relationship. To achieve this goal, three initial assumptions were proposed: the school being central to the formation of the relationship between family and school; the family being central to the formation of the relationship; and the participatory and co-equal nature of these two subsystems. To analyze these assumptions, three paradigms—behaviorism, critical theory, and social interactionism—were utilized, each of which could respond to one of the assumptions. The findings of the study indicated that, within the behaviorist paradigm, the school is the decision-making center, while the family is seen as an external element that intervenes sporadically, only when the school deems it necessary. In the critical paradigm, the family critiques various dimensions and interactions of the school, transforming into a decision-making and ecosystem-building entity for the school, including teacher selection, school structure, content determination, and guiding the school in coordination with local stakeholders. In the social interactionist paradigm, neither the school is solely the decision-maker nor is the family the sole strategist; rather, both participate together based on commonalities to fulfill their roles. In other words, in this paradigm, the fundamental principle is that of family participation.