نویسندگان:
محسن عطاءاله1 ، عباس پسندیده2 .1دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
2استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم و معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
چکیده فارسی: جنگ، رویدادی ناخوشایند است که می‌تواند فشار روانی قابل توجهی ایجاد کند. قرآن کریم راهکارهایی را برای مقابله با این فشار روانی در سه مرحله پیش از جنگ، حین جنگ و پس از آن ارائه داده است که با بررسی آیات مرتبط با جنگ‌ها قابل دستیابی است. مجموع این راهکارها طی پژوهشی گسترده کشف و تبیین شده‌اند، ولی هدف از این پژوهش ارائه راهکارهایی برگرفته از آیات ۱۲۱ تا ۱۲۷ سوره آل‌عمران است که در آستانۀ نبرد احد نازل شده‌اند. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده، ولی از شیوه فهم روان‌شناختی متون دینی نیز بهره گرفته است. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد که عامل اصلی تنش روانی پیش از جنگ، ترس از رویارویی با دشمن است و قرآن کریم شش راهکار برای کاهش آن به کار گرفته است: ۱. باور به آگاهی خدا؛ ۲. توجه به ولایت الهی؛ ۳. توکل بر خدا؛ ۴. یادآوری یاری پیشین؛ ۵. مقایسه با وضعیت بدتر و ۶. وعده یاری پسین. این راهکارها با دو رویکرد پیشگیرانه و ترمیمی، ضمن تقویت خداترسی و کوچک‌انگاری سختی، احساس حمایت‌شدگی و اقتدار را در جان مجاهدان می‌دمند.
Quranic Approaches to Coping with Psychological Pressure Based on Verses Pertaining to the Battle of "Uhud"
English Abstract: War is an unfortunate event that can cause significant psychological stress. The Holy Quran offers strategies for coping with this stress in three phases: before the war, during the war, and after it, which can be accessed through an examination of the verses related to wars. These strategies have been discovered and elucidated through extensive research, but this study aims to present the strategies found in verses 121 to 127 of Surah Al-‘Imran, which were revealed on the eve of the Battle of Uhud. The research method employed is descriptive-analytical, while also utilizing a psychological understanding of religious texts. The results indicate that the main source of psychological tension before war is the fear of confronting the enemy. The Holy Quran presents six strategies to mitigate this fear: 1. Belief in God's awareness, 2. Attention to Divine Guardianship, 3. Reliance on God, 4. Remembrance of past support, 5. Comparison with worse situations, and 6. Promise of future assistance. These strategies, through preventive and restorative approaches, foster a sense of God- fearing and minimize the perception of hardship, instilling feelings of support and empowerment in the hearts of the warriors.