نویسندگان:

محمد حسن پرداختچی¹ ، محمدرضا اسدی یونسی² ، سید علیرضا قاسمی³ .

¹Professor, Department of Educational Management, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

²Assistant Professor of Educational Psychology, Department of Psychology, University of Birjand, Birjand, Iran

³Master's student in Educational Psychology, Department of Psychology, University of Birjand, Birjand, Iran.

چکیده فارسی: هدف: پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی پرسشنامه سلامت سازمانی مدارس بر اساس رویکرد اسلامی انجام شد. روش: این مطالعه در دو مرحله اصلی و به روش ترکیبی انجام شد. در مرحله اول، با استفاده از روش‌های تحقیق کیفی مانند روش مصاحبه و استفاده از گروه‌های متمرکز با مدیران، معلمان و صاحب‌نظران، مصادیق سلامت سازمانی بر اساس رویکرد اسلامی و مصادیق آن طبق تعریف پژوهشگر، استخراج شد و به روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت. در مرحله دوم و به روش توصیفی از نوع پیمایشی، پرسشنامه‌ای 109 سؤالی طراحی شد که پس از اصلاحات، به 79 سؤال کاهش یافت. داده‌های جمع‌آوری‌شده از نمونه آماری با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: تحلیل عاملی منجر به شناسایی 10 عامل اصلی شامل نفوذ مدیر، تعهد و احساس مسئولیت معلمان، پاسداشت ارزش‌های اسلامی، حمایت از منابع انسانی، تأکید بر خلاقیت، احترام و اعتماد متقابل، همفکری، تلاش دانش‌آموزان، امکانات مدرسه و تأکید بر کیفیت شد که 65.40 درصد واریانس کل را تبیین کردند. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر خبرگان (روایی محتوایی) و تحلیل عاملی اکتشافی (روایی سازه) مورد تأیید قرار گرفت. همچنین ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 98/0 و برای عوامل مختلف بین 75/0 تا 95/0 محاسبه شد که نشان‌دهنده پایایی و همسانی درونی بالای ابزار است. نتیجه‌گیری: پرسشنامه طراحی‌شده ابزاری معتبر و قابل اعتماد برای سنجش سلامت سازمانی مدارس با رویکرد اسلامی است. این ابزار می‌تواند در شناسایی نقاط قوت و ضعف مدارس، برنامه‌ریزی برای بهبود کیفیت آموزش و ایجاد محیطی مؤثر و حمایتگر نقش اساسی ایفا کند.

کلمات کلیدی: اعتباریابی ، رویکرد اسلامی ، ساخت ابزار ، سلامت سازمانی مدرسه .

Developing and Validating a Questionnaire for Assessing School Organizational Health from an Islamic Perspective

English Abstract: Objective: This study aims to develop and validate a questionnaire for assessing the school organizational health from an Islamic perspective. Method: This study was conducted in two main stages employing a mixed-method approach. In the first stage, a qualitative phase, researchers used qualitative research methods like interviews and focus groups with school principals, teachers, and educational experts to identify indicators of organizational health from an Islamic perspective based on a predefined conceptual framework. These indicators were then analyzed using thematic analysis. In the second stage, a quantitative phase, a 109-item questionnaire was developed through a descriptive survey method. After revisions, it was reduced to 79 items. The data collected from the statistical sample were analyzed using exploratory factor analysis. Results: Factor analysis identified ten main components: principal’s influence, teachers’ commitment and a sense of responsibility, preservation of Islamic values, support for human resources, emphasis on creativity, mutual respect and trust, collaborative decision-making, students’ effort, school facilities, and focus on quality. These factors together explained 65.40% of the total variance. Content validity was verified by expert review, and construct validity was confirmed through exploratory factor analysis. The Cronbach’s alpha for the entire questionnaire was 0.98, and for individual factors ranged between 0.75 and 0.95, indicating high reliability and internal consistency. Conclusion: The developed questionnaire is a valid and reliable tool for assessing school organizational health from an Islamic perspective. It can play a crucial role in identifying strengths and weaknesses, guiding educational improvement planning, and fostering a supportive and effective school environment.  

Keywords: validation , Islamic Approach , school organizational health , tool development .