نویسندگان:

¹University of Qom

²Meymeh Branch, Islamic Azad University

چکیده فارسی: مقدمه: استفادۀ آسیب‌زا از اینترنت ممکن است موجب بروز اختلالاتی در تعاملات والد-فرزند شود و مشکلاتی را در روند تکاملی فکری نوجوانان ایجاد کند؛ در خصوص بررسی این تأثیرات، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش استفادۀ آسیب‌زای والدین از اینترنت در تفکر انتقادی و هویت ‌دینی نوجوانان بود. روش: روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود. جامعۀ آماری را نوجوانان شهر اصفهان به‌همراه والدینشان (پدران و مادران) در سال 1402 تشکیل دادند. بر اساس فرمول کوکران، نمونه‌ای به‌حجم 260 نوجوان-والدین به‌روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد تا پرسشنامه‌ تفکر انتقادی ریکتس (2003)، پرسشنامه هویت‌ دینی خوشاوی (1390) و استفادۀ آسیب‌زا از اینترنت کالوو-فرانسیس (2016) را تکمیل نمایند. تجزیه ‌و‌ تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزار  SPSS و تحلیل رگرسیون ‌چندگانه انجام گرفت. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد استفادۀ آسیب‌زای پدران از اینترنت 4/45 و استفادۀ آسیب‌زای مادران از اینترنت 2/1 درصد از تفکر انتقادی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کنند (05/0>P). همچنین استفادۀ آسیب‌زای پدران از اینترنت 1/47 و آسیب‌زای مادران از اینترنت 3/2 درصد از هویت‌ دینی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کنند (05/0>P). نتیجه‌گیری: بنابراین بر اساس نتایج استفادۀ آسیب‌زای پدران و مادران از اینترنت مانعی برای رشد تفکر انتقادی و شکل‌گیری هویت دینی نوجوانان است و نقش استفادۀ آسیب‌زای پدران از اینترنت در تفکر انتقادی نوجوانان پررنگ‌تر از مادران است. به‌ این ‌ترتیب شناسایی والدین درگیر با استفادۀ آسیب‌زا از اینترنت و ارائه مداخلات مبتنی بر سواد رسانه‌ای کمک می‌کند تا رشد تفکر انتقادی و شکل‌گیری هویت ‌دینی نوجوانان تسهیل گردد.  

Exploring the Impact of Harmful Internet Use by Parents on Adolescents’ Critical Thinking and Religious Identity

English Abstract: Objective: Harmful internet use may lead to disruptions in parent–child interactions and pose challenges to the cognitive developmental process of adolescents. In light of examining these impacts, the present study investigates the role of parental harmful internet use in shaping adolescents’ critical thinking and religious identity. Method: Adopting a descriptive-correlational approach, this study targets adolescents in Isfahan city and their parents (both fathers and mothers) during the year 1402 (2023–2024). Based on Cochran’s formula, a cluster-randomized sample of 260 adolescent-parent pairs was selected. Participants completed these instruments: Ricketts’ Critical Thinking Questionnaire (2003); Khoshavi’s Religious Identity Questionnaire (1390/2011); Calvo-Francis’ Harmful Internet Use Scale (2016). Data were analyzed using SPSS software and multiple regression analysis. Results: The study reveals that harmful internet use by fathers predicted 45.4% and mothers predicted 1.2% of the variance in adolescents’ critical thinking skills (P < 0.05). Additionally, fathers’ harmful internet use accounted for 47.1% and mothers’ use for 2.3% of the variance in adolescents’ religious identity formation (P < 0.05). Conclusion: The results indicate that harmful internet use by parents, particularly fathers, serves as a barrier to the development of both critical thinking and religious identity among adolescents. The influence of fathers’ internet habits appears significantly stronger than that of mothers. Accordingly, identifying parents involved in harmful internet use and implementing media literacy-based interventions can facilitate the development of adolescents’ critical thinking and the formation of their religious identity.

Keywords: parents , critical thinking , Religious Identity , internet abusive use , adolescents. .