نویسندگان:

¹دانش ‏آموختة کارشناسی‌ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

²استادیار و عضو هیئت علمی فقه و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده فارسی: نفقه یکی از مهم‏ترین حقوق مالی زوجه است ک به ‏شرط صورت‏ گرفتن عقد نکاح دائم و تمکین کامل از زوج به وی تعلق می‌گیرد. این نهاد در نظام حقوقی اسلامی، جایگاهی ویژه دارد؛ به ‏نحوی که در اسلام، نفقۀ زوجه، مقدّم بر دیگر اسباب وجوب نفقه است و به‏ عنوان دَین حال زوج، در استحکام بنای خانواده و تحقق عدالت اجتماعی، نقشی مهم دارد. با توجه به اهمیت این مبحث، در پژوهش حاضر، ضمن تبیین مفهوم، اسباب وجوب و مصادیق نفقۀ زوجه و نیز اکتساب زوج و مکاسب محرّمه، امکان دریافت نفقه ازسوی زوجه از مال حرام زوج را از منظر فقهی واکاوی و بدین منظور، با عنایت به وجودنداشتن آیات و روایات صریح دربارۀ موضوع تحقیق، فتاوای مراجع عظام در این حوزه را بررسی کرده‌‏ایم. این تحقیق ازنوع بنیادی- کاربردی است و برای انجام‏ دادن از روش اسنادی- کتابخانه‌ای استفاده کرده‌‏ایم. یافته‌های پژوهش، بیانگر آن است که دریافت و تصرف زوجه از دارایی‌های نامشروع زوج برای نفقه در وضعیت معمول و غیراضطرار، جایز نیست. به بیانی دیگر، تأمین حق نفقه از دارایی‌های نامشروع زوج تنها درصورت وجود ضرورت و مشروط به محقق ‏شدن شرایطی همچون ایجاد مخاطره شدید برای زوجه در صورت عدم تأمین نفقه، امکان‌پذیر می‌باشد.

Possibility of Satisfying the Wife’s Right to Alimony from the Husband’s Illicit Assets

English Abstract: Alimony is one of the most important financial rights of a wife, granted to her on the condition of a permanent marriage and full compliance with her husband. This institution holds a special place in the Islamic legal system, as the wife’s alimony takes precedence over other causes of maintenance obligations in Islam. As a current debt owed by the husband, it plays a significant role in strengthening the family structure and promoting social justice. Given the importance of this issue, the present study examines, from a jurisprudential perspective, the possibility of a wife receiving alimony from her husband’s illicit income. To this end, after defining the concept, causes of obligation, and instances of the wife’s alimony, as well as discussing the husband’s earnings and prohibited gains, the study analyzes the opinions of eminent jurists and the fatwas of supreme religious authorities, in light of the absence of explicit verses or narrations on this subject. This research is fundamental–applied in nature and employs a library–documentary method. The findings indicate that it is impermissible for a wife to receive or use her husband’s illicit property as alimony under normal, non-emergency circumstances. In other words, the provision of alimony from unlawful assets is permissible only in cases of necessity and subject to specific conditions, such as severe harm to the wife if alimony is not provided. Therefore, based on the rule of necessity (qā‘idat al-iḍṭirār), this exception applies to all cases of a wife’s alimony, provided that the conditions of necessity are duly met.